مجله "فارين پالسي " در گزارشي به بررسي اوضاع 5 كشور عربي پرداخت كه پس از تونس مي‌توانند شاهد قيام مردمي و سقوط حكومت‌ها باشند.
به گزارش فارس، مجله آمريكايي "فارين پالسي " در گزارشي به بررسي اوضاع 5 كشور عربي پرداخت كه پس از تونس مي‌توانند شاهد قيام مردمي و سقوط حكومت‌ها باشند. كشورهاي مذكور عبارتند از الجزاير، مصر، ليبي، سودان و اردن.
فارين پاليسي براي ادعاي طرح شده دلايل و توضيحاتي را مطرح كرده است كه در ادامه به آنها اشاره مي‌شود:
* واهمه رژيم غيردموكراتيك الجزاير از مواجهه با قيام بزرگ مردمي
به نوشته فارين پالسي، "عبدالعزيز بوتفليقه " از سال 1999 رياست جمهوري الجزاير را برعهده داشته و در سال 2009 با اصلاح قانون اساسي توانست براي سومين بار به رياست جمهوري برگزيده شود، حال آنكه احزاب مخالف انتخابات مزبور را تحريم كرده بودند.
بنابراين گزارش، نگراني‌هاي بسياري در خصوص سلامتي بوتفليقه 73 ساله وجود دارد و گفته مي‌شود كه برادر وي خود را براي جانشيني رئيس‌جمهور آماده مي‌سازد.
بوتفليقه توانست به جنگ 10 ساله داخلي در الجزاير پايان داده و روابط اين كشور را با قدرت‌هاي آفريقايي و اروپايي ارتقا بخشد اما در مقابله با شورشيان وابسته به القاعده در "مغرب اسلامي " ناكام بوده و نتوانسته است از فرسايش نهادهاي دموكراتيك در الجزاير جلوگيري كند.
فارين پالسي در بيان نشانه‌هاي هشداردهنده در خصوص قيام مردمي در الجزاير نوشت: الجزاير نيز همچون تونس در ماه ژانويه شاهد اعتراض‌هايي در اعتراض به افزايش قيمت ارزاق و بحران بيكاري بود. اين اعتراض‌ها زماني اوج گرفت كه دولت از افزايش قيمت شير، شكر و آرد خبر داد. در جريان اين اعتراض‌ها هزاران جوان الجزايري با پرتاب سنگ به سمت نيروهاي پليس و به آتش كشيدن يك پاسگاه اعتراض خود را به افزايش قيمت‌ها ابراز داشتند.
بر اساس اين گزارش، الجزاير 20 درصد از گاز مورد نياز اروپا را تامين مي‌كند اما مدت‌هاست كه شهروندان اين كشور از توزيع ناعادلانه درآمدها ناراضي هستند.
در شرايطي كه قيام مردم تونس در اعتراض به حكومت "زين‌العابدين بن‌علي " به اوج خود مي‌رسيد، نيروهاي امنيتي الجزاير موفق شدند اعتراضات مردمي را تا حدودي تحت كنترل درآورند. اما پس از اين كنترل نسبي اوضاع، شرايط بار ديگر رو به وخامت گذاشت و 5 شهروند مرد الجزايري خود را در پيروي از "محمد بوعزيزي "، شهروند تونسي كه خودكشي وي منجر به آغاز ناآرامي‌ها شد، به آتش كشيدند.
فارين پالسي نوشت: هرچند كه رژيم بوتفليقه رژيمي غيرمردمي و غيردموكراتيك است، اما به اندازه حكومت بن‌علي در تونس سركوبگر نيست و اين امر شرايط را براي مخالفان رژيم در راستاي ترتيب دادن يك قيام بزرگ مردمي سخت‌تر مي‌كند.
علاوه بر اين، نشانه‌اي از حمايت اتحاديه‌هاي صنفي و گروه‌هاي مخالف دولت از اعتراضات انجام شده به چشم نمي‌خورد و اين اعتراض‌ها بيشتر توسط جوانان بيكار انجام مي‌شود. شايد به‌خاطر دچار نشدن به سرنوشت بن‌علي باشد كه بوتفليقه براي دولت جديد تونس آرزوي موفقيت كرده است!
* فرعون 82 ساله مصر در مسير افول
فارين پالسي در تشريح اوضاع مصر به عنوان دومين كشور مدنظر اين نشريه براي پاي گذاشتن در مسيري كه تونس به آن رفت، نوشت: "حسني مبارك " سه دهه است كه قدرت را در مصر در دست دارد، چرا كه قانون مربوط به شرايط اضطراري به وي اين فرصت را داده است تا انتخابات را به هر نحوي كه مي‌خواهد دست‌كاري كند.
اما به نظر مي‌رسد كه قدرت در حال ليز خوردن از دستان اين "فرعون 82 ساله " است. شايعاتي كه مستمرا در خصوص اوضاع نامطلوب جسماني حسني مبارك منتشر مي‌شود، به رقابت بين "جمال مبارك "، پسر وي و "عمر سليمان "، رييس قدرتمند سازمان اطلاعات مصر، دامن زده است.
مصر نيز طي روزهاي اخير شاهد خودكشي‌هاي متعدد شهروندان به پيروي از محمد بوعزيزي بوده است. روز 18 ژانويه يك جوان 25 ساله به عنوان سومين نفر، خود را بر روي پشت بام منزلش در شهر اسكندريه به آتش كشيد. وي در اثر شدت جراحات جان باخت.
گزارش‌ها حاكي از آن است كه پيش از اين جوان 25 ساله، يك وكيل 40 ساله نيز در قاهره پس از سر دادن شعارهايي در محكوميت افزايش قيمت‌ها سعي در خودكشي كرد. پيش از او نيز فرد ديگري خود را در برابر ساختمان پارلمان به آتش كشيد؛ اما پيش‌بيني مي‌شود كه هر دو نفر زنده بمانند.
با وجود اين شرايط، "احمد ابوالغيط "، وزير امور خارجه مصر با لحني عصباني اظهارنظر كساني را كه معتقدند شرايط مصر قابل تسري به ديگر كشورهاست "بي‌معني " دانسته و تصريح كرد كه اين اظهار نظرها مي‌تواند "به تعصبات دامن زده و شرايط را وخيم‌تر كند! " به نظر مي‌رسد كه ابوالغيط در انتخاب كلمات چندان دقت نكرده باشد!
به نوشته فارين پالسي، با وجود سخنان وزير خارجه، ساير بازيگران سياسي صحنه مصر نظر ديگري دارند. از جمله اين بازيگران "محمد البرادعي "، كانديداي احتمالي رياست جمهوري و مدير كل سابق آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است كه مي‌گويد با توجه به آنچه در تونس اتفاق افتاد، تغيير در مصر نيز اجتناب‌ناپذير است!
* آشفتگي در ليبي
پس از بررسي شرايط الجزاير و مصر، فارين پالسي به سراغ ليبي رفته و نوشته است: دوران حكومت "سرهنگ معمر قذافي "، از تمامي كساني كه امروز در جهان حكومت را در دست دارند طولاني‌تر بوده است. وي در سال 1969 و با يك كودتاي نظامي به قدرت رسيده و كشور تحت حاكميتش همواره به عنوان يكي از بزرگ‌ترين ناقضان حقوق بشر و غيردموكراتيك‌ترين كشورها شناخته شده است.
در اين كشور از آزادي مطبوعات هيچ خبري نيست و از احزاب مخالف نيز تنها يادگارهايي باقي مانده است. با "كتاب سبز قذافي " كه بيانگر فلسفه حكومتي اوست در ليبي همچون كتابي مقدس برخورد مي‌شود!
در ادامه اين گزارش مي‌خوانيم: با اين حال، طي چند سال اخير و پس از نابودي برنامه هسته‌اي، ليبي شاهد اندكي مدارا با مخالفان دولت بوده است كه باعث شده دولت ليبي تا حدودي كمتر از گذشته منفور جهانيان باشد. اين اصلاحات را بايد به "سيف "، پسر قذافي نسبت داد كه عقايدش تا حدودي نسبت به پدرش دموكراتيك‌تر است و بسياري از ناظران وي را جانشين معمر قذافي مي‌دانند.
فارين پالسي در بيان نشانه‌هاي هشداردهنده در خصوص قيام مردمي در ليبي نوشت: هرچند كه به دست آوردن اطلاعات قابل اعتماد از داخل ليبي كار مشكلي است اما برخي گزارش‌ها و ويدئوهاي منتشر شده در يوتيوب از اعتراضات مردمي در شهر "البيدا " حكايت دارند كه طي آنها جمعيت‌هاي معترض شعارهاي ضدحكومتي سر داده و در خيابان‌ها آتش‌سوزي رخ داده است. در كشوري همچون ليبي اعتراضات خياباني واژه‌اي است كه حتي به گوش بسياري از افراد هم نرسيده است.
به‌نظر مي‌رسد كه دولت ليبي براي جلوگيري از اعتراضاتي مشابه با آنچه در الجزاير و تونس در اعتراض به افزايش قيمت مواد غذايي رخ داد، براي واردات مواد غذايي تسهيلاتي قائل شده و برخي محدوديت‌ها را از ميان برداشته است.
روز 15 ژانويه، قذافي در سخناني در خصوص وقايع تونس كه از تلويزيون ليبي پخش شد، قيام مردم تونس را مورد سرزنش قرار داد و همچنين از ويكي‌ليكس به‌خاطر انتشار مطالب نوشته شده توسط سفراي دروغ‌پرداز انتقاد كرد. اسناد ويكي‌ليكس در خصوص قذافي مطالب ناخوشايندي را دربرمي‌گرفت، از جمله روابط وي با پرستار اوكرايني. به‌نظر مي‌رسد، قذافي كه در يكي از آخرين سخنراني‌هاي بن‌علي با عبارت "برادر عزيز " مورد خطاب قرار گرفته بود، از وقايع تونس برداشتي كاملا شخصي داشته است.
فارين پالسي ادامه داد: علاوه بر اعتراضات مردمي در ليبي، بايد به آشفتگي وضعيت در خانواده قذافي نيز اشاره كرد. به نظر مي‌رسد كه تندروهاي ليبي همكاري‌‌هاي گسترده‌اي را با "متسم "، فرزند كوچكتر قذافي آغاز كرده‌اند كه رياست يكي از سازمان‌هاي امنيتي را در ليبي برعهده داشته و عليه اصلاحات انجام شده توسط سيف اقداماتي را صورت مي‌دهد. طي روزهاي اخير سيف مجبور شده است كه فعاليت‌هاي يك مركز حقوق بشر را كه تحت رياست خود او بود تعطيل كند و روزنامه‌نگاراني هم كه با وي در اين مركز همكاري داشتند، دستگير شدند!
ناآرامي‌هاي بيشتر مي‌تواند فرصت را براي هر يك از برادران ايجاد كند تا ديگري را از ميدان به دركند.
*احتمال كم وقوع انقلاب در سودان
سودان چهارمين كشوري است كه تحليلگران فارين پالسي بسترهاي لازم را براي ايجاد قيام مردمي در آن مناسب ديده‌اند. اين مجله آمريكايي در تشريح شرايط سودان مي‌نويسد: "عمر البشير "، رئيس‌جمهور سودان، طي دو دهه حاكميت خود بر اين كشور به "استاد تفرقه انداختن و حكومت كردن " تبديل شده است. وي استادانه مخالفان خود را به جان هم انداخته و تهديدها بر ضد حكومت خود را خنثي مي‌كند.
15 سال اول حكومت عمر البشير به جنگ داخلي شمال و جنوب گذشت اما در دهه 2000 ميلادي شورش‌هاي دارفور به راه افتاد و بشير شبه‌نظاميان "جان‌جاويد " را تجهيز كرد تا به جنگ شورشيان دارفور بروند.
مناطق جنوبي سودان اكنون در انتظار نتايج يك همه‌پرسي هستند كه موضوع آن جدايي مناطق جنوبي از مناطق شمالي است. بشير قول داده است كه به نتايج انتخابات احترام بگذارد اما كسي مطمئن نيست كه وي بر سر قول خود بماند! وي در مناطق شمالي توانسته است با محدود كردن مطبوعات و سركوب مخالفان، راه را براي حاميان خود باز كرده و مردمي به نظر برسد. وي در انتخابات سال گذشته ميلادي و پس از كنار كشيدن مخالفين از ترس عادلانه برگزار نشدن انتخابات بار ديگر به رياست جمهوري برگزيده شد.
فارين پالسي افزود: بشير حتي در مناطقي كه به شكل سنتي افكار عمومي را در اختيار داشت در حال از دست دادن دوستان خود است. "حسن الترابي "، رهبر مخالفان تونس با تظاهرات روز 17 ژانويه پيامي را براي بشير مخابره كرد. وي در گفتگو با خبرگزاري فرانسه گفت: "آنچه در تونس روي داد يك يادبود است. اين همان چيزي است كه مي‌تواند در سودان اتفاق بيفتد. اگر هم اتفاق نيفتد، خونريزي‌هاي بسياري رخ خواهد داد. "
در واقع، عمر البشير علي‌رغم شخصيت قدرتمندي كه دارد، با مشكلات گسترده‌اي مواجه است. به نظر مي‌رسد كه منطقه جنوبي سودان در حال تجزيه از اين كشور است و اين دردسر بزرگي براي بشير خواهد بود، چرا كه بخش عمده منابع نفتي سودان، در بخش‌هاي جنوبي واقع شده است.
حتي در بخش‌هاي شمالي نيز نارضايتي از اوضاع اقتصادي رو به فزوني است. بشير در تلاش براي مقابله با كسري بودجه از طريق قطع يارانه‌هاي سوخت و كالاهاي اساسي است اما افزايش قيمت‌هاي ناشي از اين تدبير، دانشجويان معترض را به خيابان‌ها كشانده است.
با اين حال، هنوز به نظر نمي‌رسد كه انقلابي در سودان در كار باشد. ترابي به همراه برخي ديگر از شخصيت‌هاي مخالف پس از اظهارات فوق دستگير شد و اين نشان داد كه بشير همچنان نفر اول سودان است.
* ملكه اردن بايد به فكر خانه‌اي در جده باشد
فارين پالسي اردن را به عنوان پنجمين كشور آماده خيزش مردمي معرفي كرده و نوشته است: "عبدالله دوم " پادشاه اردن، از مهمترين متحدين آمريكا در منطقه و از دلالان صلح ميان اسرائيل و تشكيلات خودگردان محسوب مي‌شود. عبدالله كه در آمريكا تحصيل كرده، چهارمين پادشاه از خاندان هاشمي است كه پس از جنگ دوم جهاني بر اردن حكومت مي‌كند.
اين مجله آمريكايي افزود: پارلمان جديد اردن كه تا حدي غيرقابل پيش‌بيني است و همچنين مشكل بيكاري كه درصد آن اكنون در اردن دورقمي شده است، برخي تحليلگران را بر آن داشته است كه نسبت به بقاي عبدالله دوم در راس قدرت ابراز ترديد كنند.
فارين پالسي در بيان نشانه‌هاي بحران در اردن تصريح كرد: در روز 16 ژانويه، 3000 اردني در مقابل پارلمان اين كشور گرد آمده و نسبت به سياست‌هاي اقتصادي رژيم اين كشور اعتراض كردند. برخي از پلاكاردهاي حمل شده در اين تظاهرات شامل جملاتي همچون : "اردن تنها براي ثروتمندان نيست؛ نان خط قرمز ماست و از خشم و گرسنگي ما آگاه باشيد! " را شامل مي‌شدند.
دولت "سمير رفاعي "، نخست‌وزير اردن كه تظاهركنندگان خواستار استعفاي آن بودند قول داده است تا 225 ميليون دلار يارانه اضافي را صرف كالاهاي اساسي همچون شكر و برنج كند.
بنابراين گزارش، تظاهرات‌كنندگان از ترس به‌كارگيري خشونت از سوي نيروهاي امنيتي از به‌كاربردن شعارهايي كه مستقيما نظام پادشاهي اين كشور را هدف قرار مي‌داد، اجتناب كردند.
"رينا "، ملكه اردن كه در يك پيام اينترنتي ابراز داشته بود كه وقايع تونس را از نزديك تعقيب كرده و براي آرامش و ثبات اين كشور دعا مي‌كند، با پاسخ تندي از سوي كاربران اردني مواجه شد. يكي از اين كاربران به وي هشدار داد كه بايد به دنبال منزلي در شهر جده واقع در عربستان سعودي براي خود و همسرش باشد. جده همان جايي است كه اكنون رئيس‌جمهور معزول تونس در آن منزل گزيده است.