جام جم آنلاين: براي نخستين بار در دو دهه گذشته باغ وحش ادينبورو در بريتانيا پذيراي دو خرس پاندا خواهد بود. انتقال اين پانداها به اسکاتلند حاصل پنج سال تلاش ديپلماتيک و مذاکره سياسي در سطوح بالا بين دولت هاي بريتانيا و چين است.
چرا برخلاف ساير حيوانات، پاندا از چنين جايگاه مهمي برخوردار است که دولت ها براي قرض گرفتن چند عدد از آن در سطوح بالا چانه زني مي کنند؟ علت اين همه محبوبيت پاندا چيست؟

آنها ما را به ياد خودمان مي اندازند

ران سوايزگود، مدير بومشناسي کاربردي باغ وحش سن ديه گو که يکي از مراکز اصلي نگهداري خرس هاي پاندا در آمريکاست، مي گويد يکي از علت هاي اصلي علاقه ما به اين جانوران اين است که آنها ما را به ياد خودمان مي اندازند.

سوايزگود بگفت: "آنها در حال نشسته و با استفاده از دست ها و شست هايشان غذا مي خورند."

به گفته او دست پاندا داراي زائده اي شبيه به شست دست انسان است و به همين خاطر حرکات دست اين حيوان شبيه به ماست.

اين زائده در حقيقت بخشي از يکي از استخوان هاي مچ دست پانداست.

سوايزگود گفت: مراجعه کنندگان به باغ وحش دوست دارند غذا خوردن پاندا را تماشا کنند و از مهارت حرکت دستان آنها در هنگام خوردن لذت مي برند.

پانداها معمولا در حالت نشسته غذا مي خورند که به نشستن انسان بر روي زمين بسيار شباهت دارد.

ما چشمان پاندا را دوست داريم

به گفته سوايزگود، يکي ديگر از علت هاي علاقه ما به پانداها، شکل منحصربفرد چشمان اين پستاندار است.

هاله سياه اطراف چشمان پاندا به گونه اي است که چشم هاي آنها درشت تر از حد معمول به نظر مي رسد.

سوايزگود گفت: "انسان ها چشمان درشت پاندا را دوست دارند زيرا آنها را به ياد کودکان مي اندازد."

سايت باغ وحش سن ديه گو مي نويسد: "کودکان داراي مشخصاتي هستند که واکنش عاطفي ما را بر مي انگيزد. اين مشخصات عبارتند از سر بزرگ و گرد، چشم هاي درشت، پيشاني بلند و بدن گرد و چاق. ما به طور ذاتي به گونه اي برنامه ريزي شده ايم که از اين مشخصات خوشمان مي آيد. کودکان به گونه اي هستند که به آنها علاقمند مي شويم و مي خواهيم از آنها مراقبت کنيم. اين بخشي از خصوصيات انساني ماست."

آنها ما را سرگرم مي کنند

پانداها براي ما خنده دار و سرگرم کننده هستند. اما به گفته هنري نيکولز، نويسنده کتاب "راه و روش پانداها"، اين جانوران را نبايد دست انداخت.

به گفته او تا زماني که تلاش هاي صورت گرفته براي توليد مثل پاندا در اسارت با شکست مواجه نشد، انسان ها اين جانوران را دست نمي انداختند.

شصت درصد پانداهاي اسير، تمايلي براي جفتگيري در خارج از زيستگاه طبيعي خود نشان نمي دهند.محققان چيني براي تحريک تمايل جفتگيري اين جانوران دست به هر کاري زده اند.

يکي از موارد مشهور مربوط به تلاش هاي باغ وحش لندن در دهه 60 ميلادي براي تشويق يک پانداي ماده به نام چي چي براي جفتگيري است.

به گفته آنيکولز، باغ وحش لندن در اوج جنگ سرد، چي چي را با هواپيما به روسيه فرستاد تا با يک پانداي غول پيکر جفتگيري کند ولي اين اقدام با شکست مواجه شد.

جانوران خجالتي

برخلاف جثه بزرگ پاندا، اين جانور بسيار گوشه گير و خجالتي است.

زيستگاه اين جانوران در طبيعت، به شش منطقه کوهستاني دور دست در مناطق جنوب مرکزي چين محدود است.

رصد کردن پانداها در طبيعت کار بسياري دشواري است زيرا آنها علاقه دارند به مناطقي بروند که به راحتي در دسترس انسان نيست.

نيکولز گفت: "اين باعث قوت قلب است که در جهان توسعه يافته امروز، هنوز گونه هايي هستند که مي توانند از ما دوري کنند و محيطي خلوت و منزوي براي خود دست و پا کنند."

آنها نمادهاي فرهنگي هستند

پاندا از دهه 60 ميلادي به يک نماد فرهنگي تبديل شده است. صندوق جهاني طبيعت از اين جانور به عنوان نماد خود استفاده مي کند تا درباره اهميت حفاظت از جانوران هشدار دهد.

ران سوايزگود مي گويد تبديل شدن پاندا به نماد حفاظت از حيات وحش بر محبوبيت آن افزوده است.

او گفت: "مردم دوست دارند از مظلوم حمايت کنند... خبر خوش اين است که اين موضوع موثر واقع شده است. چين 60 منطقه حفاظت شده براي مراقبت از پانداها تاسيس کرده و محققان از دانش کافي براي بقاي اين جانوران در اسارت و احياي آنها در طبيعت برخوردار شده اند."

عشق انسان به پاندا باعث شده از آن به عنوان يک ابزار تجاري استفاده شود. رنگ سياه و سفيد اين خرس هاي پشمالو باعث شده تصاوير آنها بر روي بسياري از کالاها از آب نبات گرفته تا سيگار نقش بندد.

اين جانور همچنين به نمادي سياسي براي چين تبديل شده است. کشورها براي امانت گرفتن پاندا از چين، سال ها با اين کشور مذاکره مي کنند و هزينه زيادي را براي اجاره آن پرداخت مي کنند.

براي انتقال دو پاندا از چين به بريتانيا، مذاکرات سطح بالايي به مدت 5 سال انجام شد.

پاندا، جانور کمياب

اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت به طور رسمي پاندا را در فهرست جانوران تهديد شده قرار داده است.

به گزارش اين اتحاديه کمتر از 2500 پاندا در طبيعت زندگي مي کنند. رقم رسمي 1596 عدد است.

نيکولز مي گويد: پاندا جانور بسيار گوشه گيري است و به همين خاطر ثبت دقيق تعداد پانداهاي موجود در طبيعت کار چندان راحتي نيست.

به گفته او اهميت فرهنگي و سياسي پانداها براي چين به حدي بالاست که ارائه رقم واقعي اين جانور هيچ گاه بر اساس معيارهاي صرفا علمي انجام نخواهد شد.

بر اين اساس، نتايج يک سرشماري از پانداها که در دهه 70 ميلادي منتشر شد، به طوري دستکاري شده بود که وضع اين جانوران را بحراني نشان دهد.

بي بي سي