رحلت مجتهد اصولي و عالم و عارف بزرگوار آيت ‏اللَّه "شيخ محمدتقي آملي" (1350 ش)

حكيم بزرگوار آيت‏اللَّه شيخ محمد تقي آملي در حدود سال 1265 ش برابر با 1304 ق در تهران متولد شد. وي قسمتي از دروس معقول و منقول را نزد پدرش آقا شيخ محمد آملي و ميرزا حسن كرمانشاهي خواند و اين دروس را نزد حاج شيخ عبدالنبي مجتهد نوري تكميل نمود. آيت‏اللَّه آملي از آن پس به نجف رفت و در محضر درس ميرزاي ناييني، ميرزا ابوتراب خوانساري، شيخ محمدحسين غروي اصفهاني، ميرزا محمود قمي، سيدابوالحسن اصفهاني و آقاضياءالدين عراقي به تكميل فقه و اصول پرداخت تا به مقامات عالي علم و اجتهاد رسيد. اين عالم رباني، در اخلاق نيز از محضر عارف كامل حاج ميرزا علي آقا قاضي طباطبايي فيض گرفت و به مدارج بالاي اخلاق و عرفان دست يافت. آيت‏اللَّه آملي از آن پس در تهران اقامت گزيد و به تدريس منقول و معقول اشتغال ورزيد. اين حكيم فرزانه، فقيهي گوشه‏نشين بود و از شهرت و مسؤوليتِ رياست ابا داشت به طوري كه تا پايان زندگي، علي‏رغم داشتن صلاحيت علمي، حتي از نوشتن و چاپ رساله عَمَليه خود نيز خودداري نمود. آيت‏اللَّه محمدتقي آملي نزديك به چهل سال در رأس آيات و مراجع بزرگ تهران به تدريس و ترويج دين اشتغال داشت. در محضر درس ايشان، شاگردان فاضلي پرورش يافتند كه حضرات آيات: عبداللَّه جوادي آملي، حسن حسن‏زاده آملي و علامه محمدحسين تهراني از آن جمله‏اند. حاشيه بر مكاسب شيخ انصاري در 2 جلد، كتاب الصلاة در 3 جلد، حاشيه بر شرح منظومه سبزواري در 2 جلد و شرح استدلالي بر عروةالوثقي از مهم‏ترين آثار آيت‏اللَّه آملي هستند. سرانجام اين حكيم وارسته و عارف الهي در 27 آذر 1350 ش برابر با 30 شوال 1391 ق در 85 سالگي دار فاني را وداع گفت و در تهران به خاك سپرده شد.
روز وحدت حوزه و دانشگاه
بيست و هفتم آذرماه، يادآور عروج سرخ مجاهدي خستگي‏ناپذير و عالمي رباني، آيت‏اللَّه دكتر محمدمفتح است كه از پيشروان انديشه وحدت حوزه و دانشگاه بود. اين شهيد والامقام در راه تحقق اين انديشه و آرمان بلند كه از انديشه نوراني امام راحل برخاسته بود، تلاش‏هاي بي‏وقفه‏اي انجام داد و سختي‏هاي فراواني را به جان خريد. به پاس خدمات چشمگير شهيد مفتح در راه ايجاد وحدت حوزه و دانشگاه و لزوم ارتباط، همكاري و هم‏فكري اين دو قشر انديشمند و فرهيخته، روز 27 آذر، همزمان با سالروز شهادت اين عالم سترگ، با نام روز وحدت حوزه و دانشگاه نام‏گذاري شده است. وحدت حوزه و دانشگاه به عنوان دو پايگاه مهم فكري - فرهنگي جامعه، براي حفظ فرهنگي اصيل در مقابل هجوم ارزش‏هاي غربي و وارداتي، امري ضروري و اجتناب‏ناپذير است. وحدت و همكاري ميان اين دو نهاد، نه يك وحدت فيزيكي و شكلي، بلكه تقارب و يكي شدن در مباني معرفت شناختي، ارزش‏هاي فرهنگي و دغدغه‏ها و حساسيت‏هاي سياسي - اجتماعي است و همين حالت است كه هر يك از اين دو قشر را در جايگاه واقعي خود قرار داده است.

ميلاد خجسته‏ ي آخرين رسول الهي پيامبر اكرم حضرت محمد بن عبداللَّه (ص) (52 سال قبل از هجرت برابر با سال عام‏ الفيل)

ولادت حضرت محمد(ص) به اتّفاق نظر شيعيان در 17 ربيع الاول در سال عام الفيل مي‏باشد، ولي برخي از مسلمانان، اين واقعه را در روز دوازدهم اين ماه دانسته‏اند. كنيه‏ي آن حضرت، ابوالقاسم و القاب ايشان، رسول اللَّه، نبي اللَّه، خاتم الانبيا، سَيِّدُالبَشَر و... مي‏باشد. پدر ايشان عبداللَّه بن عبدالمطلب و نيز مادر آن حضرت آمنه بنت وَهَب است. رقيه، ام كلثوم، زينب، قاسم، عبداللَّه، ابراهيم و حضرت فاطمه‏ي زهرا(س) فرزندان پيامبر اسلام مي‏باشند كه به جز فاطمه(س) همگي در دوران حيات پيامبر، از دنيا رفتند. دوران زندگي پيامبر اكرم(ص) در دو شهر مكه و مدينه سپري شد. ايشان پس از آن كه در چهل سالگي براي پيامبري برگزيده شدند، در ابتدا دين الهي را به طور مخفيانه تبليغ مي‏كردند و پس از سه سال، به دعوت آشكار دست زدند. رنج‏ها و سختي‏هاي فراواني كه پس از درگذشت ابوطالب، عمو و حضرت خديجه(س) همسر آن حضرت بر ايشان گذشت و همچنين اعلام آمادگي مردم يثرب براي پذيرفتن آن پيامبر عظيم‏الشأن، زمينه ساز هجرت بزرگ ايشان به مدينه گرديد. ده سال آخر عمر و رسالت حضرت محمد(ص) در مدينه، همراه با جنگ‏ها، فتوحات و انتشار آيين آسماني اسلام همراه بود.

ولادت امام صادق(ع) ششمين امام شيعيان و رئيس مذهب جعفري(83 ق)

حضرت امام جعفر صادق(ع) فرزند امام محمد باقر(ع) و از مادري به نام اُمّ‏فَروَه دختر قاسم بن محمد بن ابي‏بكر است. ابوعبداللَّه، ابواسماعيل، ابوموسي از كنيه‏هاي آن حضرت و صادق، فاضل، طاهر، صابر و... از القاب آن جناب مي‏باشند. حضرتش در سال هشتاد و سوم هجري در مدينه به دنيا آمده است. فرزندان آن حضرت را ده تن ذكر كرده‏اند. در ميان امامان، عصر امام صادق(ع) منحصر به فرد بوده و شرايط اجتماعي و فرهنگي عصر آن بزرگوار، در زمان هيچ يك از امامان وجود نداشته است. زيرا آن دوره از نظر سياسي، دوره‏ي ضعف و تزلزلِ حكومت بني‏اميه و فزوني قدرت بني‏عباس بود و اين دو گروه، مدتي در حال كشمكش و مبارزه با يكديگر براي كسب حكومت بودند. از اين رو اين دوران، دوران آرامش و آزادي نسبيِ امام صادق(ع) و شيعيان و فرصت بسيار خوبي براي فعاليت علمي و فرهنگي آنان به شمار مي‏رفت. از نظر فكري و فرهنگي نيز عصر امام صادق(ع) عصر جنبش فكري و فرهنگي بود. در آن زمان، شور و شوق علمي بي‏سابقه‏اي در جامعه‏ي اسلامي حاصل شده و علوم مختلفي اعم از علوم اسلامي يا علوم بشري پديد آمده بود. امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سياسي به دست آمده و با ملاحظه‏ي نياز شديد جامعه و آمادگي زمينه‏ي اجتماعي، دنباله‏ي نهضت علمي و فرهنگي پدر بزرگوار خود، امام محمدباقر(ع) را گرفت، حوزه‏ي وسيع علمي و دانشگاه بزرگي به وجود آورد و در رشته‏هاي مختلف علوم عقلي و نقليِ آن روز، هزاران شاگردِ فاضل را پرورش داد.

حسن رشديه كه از مؤسسين فرهنگ جديد ايران شمرده مي شد درگذشت. (1323 ش)

درگذشت ميرزا محمد مهدي قمشه ‏اي (1330 ق)

حاج میرزا محمد مهدی محی الدین الهی قمشه ای در سال 1279 - ۱۳۱۸ هجری - در شهر قمشه از توابع اصفهان متولد شد. از آنجا كه در شعر به الهی تخلّص می كرد ملقب به الهی قمشه ای شد. نیاكان ایشان از سادات بحرین بودند كه در زمان نادرشاه افشار، به شهر قمشه وارد شدند. پدرایشان مرحوم ملا ابوالحسن از روحانیونی بود كه در زهد و تقوا شهرت داشت. استاد الهی قمشه ای در سن پنج سالگی به مكتب رفت و تا هفت سالگی مقدمات را فرا گرفت. سپس نزد پدر و اساتید و ادبای شهر به تحصیل علم و ادب پرداخت. با وجود خردسالی، كتب مهم و مشكل ادب پارسی و عرب را فرا گرفت. در ده سالگی نظامی را نزد پدر فرا گرفته بود و در پانزده سالگی در ادبیات عرب به مقامی رسید كه شرح نظام نیشابوری و مغنی اللبیب ابن هشام و مطوّل تفتازانی را تدریس می كرد. در چهارده سالگی پدر و مادر را از دست داد و از آن پس تصمیم به هجرت گرفت تا در سایه آن به تحصیل و كسب و دانش و ادب بپردازد. با آنكه در شهر قمشه اساتیدی بزرگ وجود داشتند و برادر بزرگش نیز ممانعت به عمل می آورد، لیكن صبحگاهی نان و ماستی در دستمالی بست و پیاده راه اصفهان را در پیش گرفت. در اصفهان به مدرسه صدر وارد شد و در حجره طلاب قمشه ای مسكن گزید و مدت كوتاهی قریب یكسال در آن شهر زیست و از استادان آن بهره كافی برد. سپس عزم خراسان نمود تا در كنار مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا (ع) به تكمیل علوم فلسفه و حكمت همت گمارد. در مشهد به مدرسه نواب راه یافت و حجره ای اختیار نمود و به تحصیل پرداخت. در طول تحصیل برادر بزرگش مرحوم «حسینعلی» اندكی هزینه معاش وی را تأمین می نمود و ایشان به سختی روزگار می گذراند. نقل است در این ایام بسیار به قناعت گذراند و حتی ماه تا ماه غذای پختنی نمی خورد و چون اهل ریاضت بود گاهی به صحرا می رفت و در طول هفته از میوه درخت توت ارتزاق می نمود. در مشهد در محضر اساتیدی بزرگ به تلمذ پرداخت و از خرمن دانش آنان خوشه ها چید. مرحوم آیت الله الهی قمشه ای پس از سالها تحصیل در كنار بارگاه آستان قدس رضوی در آرزوی دیدار محضر اساتید قم و عراق و نجف قصد مهاجرت كرد لذا ابتدا به طهران وارد شد. در طهران به مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری فعلی) وارد شد و در آنجا به تعلیم و تعلم پرداخت. . حکيم الهي قمشه اي، ضمن تدريس در منطق حکمت وادبيات در آن مکان، به عنوان يکي از برجسته ترين استادان دانشگاه تهران شناخته شده وبا نوشتن کتاب توحيد هوشمندان به اخذ درجه دکترا از دانشکده مزبور نائل گرديد. ايشان ضمن تدريس، با جملاتي شيوا، شيرين و پر جاذبه، مفاهيم دشوار فلسفي را بيان کرد و در تأييد اظهارات علمي خود از اشعار شاعران بزرگ شاهد مي آورد. در محفل علمي اين حکيم الهي،دانشوران فاضلي پرورش يافتند که حضرات آيات سيد ابوالحسن رفيعي قزويني، عبدالله جوادي آملي، حسن حسن زاده آملي، کاظم مدير شانه چي وسيد محمد باقر حجتي و...ازآن جمله اند. از وي آثار ارزنده اي بجاي مانده از قبيل: كتاب حكمت الهي (2 جلد) در شرح فصوص الحكم فارابي و توحيد هوشمندان تصحيح و تحشيه تفسير ابوالفتوح رازي می باشد. وي قلمي شيوا داشت و با همين شيوايي بود که قرآن مجيد را به فارسي ترجمه کرد و ترجمه او از نخستين ترجمه هاي امروزي قرآن در زبان وادبيات فارسي بود که در زمان خود مورد توجه روشنفکران، دانشجويان ونسل جديد قرارگرفت. همچنين ترجمه آزاد مفاتيح الجنان، صحيفه سجاديه وکليات ديوان الهي از ديگر آثار اوست. كه همگي حاكي از سعي بليغ ايشان در احياي معارف الهي مي باشد. مرحوم آيت الله الهي قمشه اي در تفسير و ترجمه قرآن كريم در عصر ما، شخصيتي شاخص و ممتاز است. ايشان اولين كسي است كه قرآن را برخلاف عادت قدما كه ترجمه تحت اللفظي مي كردند، روش جديدي در ترجمه و تفسير قرآن بكار بردند و براي اولين بار قرآن را به زبان فارسي روان و سليس ترجمه كردند، بدون آنكه دخل و تصرفي در اصل معنا شود تفسير خويش را با بيان ساده و قابل فهمي ارائه دادند. مرحوم استاد آيت الله الهي قمشه اي در حالي كه يكي از افراد شاخص در علم و فرهنگي و ادب بودند، ولی زندگي ساده و بي آلايشي داشتند.

تولد "جوزف هنري" مخترع و دانشمند معروف امريكايي(1797م)

جوزف هِنْري، دانشمند شهير امريكايى در 17 دسامبر 1797م در مزرعه كوچكي در ايالت نيويورك امريكا به دنيا آمد. وي در ابتدا بيشتر اوقاتش را به كار در مزرعه و كمك به خانواده مي‏گذراند و گاهي در اوقات بيكاري كتاب مي‏خواند، اما شوق فراگيري دانش، او را به سمت علم رهنمون كرد و با دلبستگي خاص به تئاتر، هنر و ادبيات، وارد آكادمي شد. هِنْري در اين زمان روزانه شانزده ساعت كار مي‏كرد و علاوه بر تحصيل، به تدريس نيز مي‏پرداخت. وي پس از چندي به استادي رياضي و فلسفه منصوب شد و در كنار آن، كار علمي خود را پيرامون و مغناطيس جريان برق متمركز كرد. در اين هنگام بود كه يك آهن‏رباي الكتريكي ساخت كه قادر بود يك تُن بار را بلند كند در حالي كه آهن رباهاي آن زمان، تنها قادر به نگهداشتن سه كيلوگرم بودند. هنري از آن پس به فكر توليد برق از مغناطيس افتاد و در اين راه موفقيت‏هايى به دست آورد ولي هم‏چون موضوع آهن ربا، نتايج كار خود را منتشر نكرد و ديگران بدون اطلاع از يافته‏هاي علمي جوزف هنري، با تحقيقات خود به اين نتايج رسيدند. او پس از چندي دستگاه تقويت رِلِه را ابداع كرد و از آن به منظور اختراع اولين دستگاه تِلگراف استفاده نمود. هنري هم‏چنين پس از چندي اساس ترانس فورماتور مبدل را تشريح كرد و به جاي آگاه كردن ديگران و ثبت اين اختراعات، آن‏ها را پنهان نمود و بازْ، ديگران، خودْ، اين نتايج را به دست آوردند. آخرين خدمت علمي هنري، در سال 1842م انجام گرفت. او در اين سال انتقال امواج راديويى را عملاً به ثبوت رساند و تحولي در اين زمينه ايجاد كرد. هنري در اواخر عمر اداره هواشناسي امريكا را تأسيس نمود. و با اطلاعاتي كه از سوي پانصد نفر از صاحب‏نظران از سراسر كشور به دستش مي‏رسيد توانست نقشه‏هاي هواشناسي زيادي چاپ كند و پيش‏بيني‏هاي هواشناسي را آغاز نمايد. رصدخانه اين سازمان علمي، تحقيقات جالبي درباره خورشيد انجام داد و هِنْري از كساني بود كه در مورد دماي لكه‏هاي خورشيدي به تحقيق پرداخت. او ثابت نمود كه دماي اين لكّه‏ها به مراتب كمتر از حرارت نقاطي است كه در اطراف خورشيد هستند. جوزف هنري يكي از خدمت‏گزاران بزرگ جهان علم بود كه خدمات برجسته‏اش در زمينه برق و مغناطيس، در خور اهميت و ارزش است. در الكتريسيته مبحث مهمي است كه درباره اندازه‏گيري مقدار ميدان مغناطيسي و مقدار جرياني كه اين ميدان را توليد مي‏كند گفتگو مي‏نمايد. اين اندازه‏گيري را القاء و واحد آن را به افتخار اين دانشمند بزرگ، هِنري ناميده‏اند. جوزف هنري سرانجام در سال 1878م در هشتاد سالگي در گذشت و چهل سال پس از مرگش، دنياي علم كاملاً به خدمات او پي برد.