ترور نافرجام آيت ‏اللَّه "سيدحسن مدرس" به امر "رضا خان" (1305 ش)

پس از آنكه رضاخان پهلوي به قدرت دست يافت، درصدد برآمد تا از آيت‏اللَّه سيدحسن مدرس انتقام بگيرد و او را از سر راه خويش بردارد. به همين منظور ده نفر از مأموران شهرباني را مأمور ترور وي نمود. در هفتم آبان ماه 1305 شمسي هنگامي كه آيت‏اللَّه مدرس از كوچه‏اي در تهران عبور مي‏كرد از اطراف، مورد سوء قصد و شليك گلوله‏ها قرار گرفت. وليكن بدون اينكه به خود تزلزلي راه دهد با چابكي از مهلكه نجات يافت و تنها از ناحيه كتف و ساعد زخمي گشت و به بيمارستان منتقل گرديد. ايشان از بيمارستان پيام فرستاد: به رضاخان بگوييد كه به كوري چشم بدخواهان، من هنوز زنده‏ام. با اين حال، رضاخان وجود او را تحمل نكرد و پس از چندي ايشان را به خواف در استان خراسان تبعيد كرد و پس از سالياني تبعيد، به شهادت رساند.

تصويب قانون مبارزه با كشت خشخاش در مجلس شوراي ملي (1334ش)

تا قبل از سال 1334 به دليل قانونى بودن توليد، توزيع و ترانزيت مواد مخدر هر چند به صورت محدود و تحت نظارت دولت، شمار معتادان به دليل دسترسى به مواد اعتياد آور رو به فزونى بود و در واقع مصوبه‏هاى آن دوران حركتى بود براى تأمين منابع درآمد ملى، تا اين كه در 7 آبان 1334 با تصويب قانون منع كشت خشخاش و استعمال ترياك قدمى اساسى در مبارزه با اعتياد بر داشته شد. اين حركت در نخستين گامها به قدرى حركت جدى به شمار مى‏آمد كه ايران در تبصره واحده «قانون الحاق دولت ايران به پروتكل تحديد و تنظيم كشت خشخاش و توليد و تجارت بين المللى و تجارت عمده مصرف ترياك» (مصوب 14/8/1336) بر اين امر تأكيد كرد كه: «الحاق ايران به اين پروتكل به هيچ وجه تأثيرى در قانون منع كشت خشخاش مصوب هفتم آبان ماه 1334 نخواهد داشت». متعاقباً آيين نامه اين قانون در 19/10/1334 به تصويب رسيد و در سال 1338 قانون اصلاح قانون منع كشت خشخاش براى رفع كاستى هاى قانون مورد تصويب قرار گرفت كه تعريف و تعيين مواد مخدر را مى‏توان از جمله اقدامت قانون‏گذار در اين مقطع دانست. در اين مدت «اصل عدم دسترسى به مواد مخدر و توسعه در درمان» مورد توجه بود ولى متأسفانه در اين حركت، تجارت غير قانونى و قاچاق ترياك از خارج به ايران به منظور ارضاى تقاضاى شديد معتادين به ترياك افزايش يافت. تا جايى كه قانون گذار ناچار شد در 13/12/1347 قانون اجازه كشت محدود خشخاش و صدور ترياك» را به تصويب برساند.

 

درگذشت "حسينعلي راشد" دانشمند و سخنور معاصر(1359 ش)

حجت‏الاسلام حسينعلي راشد فرزند عالم بزرگوار ملاعباس تربتي در سال 1284 ش در تربت حيدريه در استان خراسان به دنيا آمد. در شانزده سالگي براي فراگيري علوم اسلامي راهي مشهد شد و طي ده سال از محضر اديب نيشابوري وديگران بهره برد. او همچنين از علماي نجف، اصفهان وتهران نيز استفاده فراوان برد و سپس به وعظ و ارشاد پرداخت. راشد مدتي در اصفهان منبر رفت ولي توسط رژيم شاهي به زندان افتاد. وي از سال 1320 ش در راديو ايران به ايراد سخنراني‏هاي اخلاقي و مذهبي پرداخت و در مدرسه سپهسالار (مدرسه شهيد مطهري) و دانشگاه تهران به امر تدريس مشغول شد. حسينعلي راشد سرانجام در سال هفتم آبان 1359 در 75 سالگي در گذشت. فضيلت‏هاي راشد، دو فيلسوف شرق و غرب و مجموعه سخنراني‏هاي راشد، از جمله آثار اوست.

محاصره‏ ي مكّه و سنگ‏ باران كعبه از سوي سپاهيان يزيدبن معاويه (64 ق)

يزيدبن معاويه پس از شهادت اباعبداللّه الحسين(ع) و يارانش در كربلا و اسير نمودن اهل‏بيت و بازماندگان آنان، خود را در نزد مسلمانان، بي‏مقدار و بي‏اعتبار كرد. از سوي ديگر، افشاگري‏هاي خاندان عصمت و طهارت و طرفداران اهل‏بيت(ع)، مردم را بر ضد حكومت يزيد وادار به قيام نمود. به همين جهت در سال 63 ق شورش‏ها و جنبش‏هايى بر ضد يزيد در حجاز به وجود آمد. سرانجام اهالي مكه و مدينه اقدام به مخالفت‏هاي علني و درگيري مسلحانه با سپاهيان و عاملان يزيد نمودند. در مكه، عبدالله بن زبير با پرداختن به عبادت و مخالفت با يزيدبن معاويه، مردم را به گرد خود جمع كرد وبه تدريج قوت يافته بود و توانست شهر مكه را از دست عامل يزيد بيرون آورد و خود بر آن استيلا يابد. سپاهيان شام به مكه هجوم آورده و آن را در محاصره خويش قرار دادند و بر اهالي آن بسيار سخت گرفتند. آنان بر بلندي‏هاي اطراف مكه، منجنيق‏ها و سنگ‏اندازهاي بزرگي نصب كرده و به وسيله‏ي آنها شهر را سنگ‏باران كردند. عبدالله بن زبير و بسياري از مردم به مسجدالحرام پناه آورده تا از شدت سنگ‏باران دشمن در امان باشند، ولي حصين بن نمير دستور داد كه مسجدالحرام و كعبه را نيز نشانه گرفته و زير ضربات خويش قرار دهند.سپاهيان يزيد با اين اعمال ننگين خودكاري از پيش نبرده و متقابلاً موجب تقويت عبدالله بن زبير و قيام او گرديدند. سرانجام يزيد در 14 ربيع‏الاول همان سال به هلاكت رسيد و نيروهاي شامي به شام بازگشت نمودند و عبدالله بن زبير، زمام امور حجاز را به دست گرفت.

 

تولد "دسيدريوس اراسموس" محقق و فيلسوف بزرگ هلندي (1466م)

دزیدریوس اراسموس (به هلندی: Desiderius Erasmus) دانشمند و فیلسوف و ادیب هلندی و یکی از علمای مشهور قرن پانزدهم میلادی است که به سال ۱۴۶۶ در رتردام زاده شد. پس از اتمام تحصیلات داخل سلسله رهبانان گردید و در بعضی مدارس به تدریس پرداخت. سپس او را به تعلیم پسر ژاک چهارم پادشاه سلاطین وقت به جلب او به دربارهای خویش کوشیدند و چون در آن وقت اصلاح و تعدیل دین مسیحی لازم به نظر می‌آمد او در این معنی با لوتر به مکاتبه پرداخت و آنگاه که لوتر دست به کار دعوت زد وی از مکاتبه با لوتر خودداری کرد و بر ضد وی چیزهایی نوشت و چون در همه تالیفات او حریت فکر و آزادی عقیده مشهور بود بیشتر تالیفات او از طرف واتیکان ممنوع و سوخته شده مخصوصا با نوشتن کتاب «در ستایش دیوانگی» که با همه اصناف بشری سروکار دارد و انتقاد می‌کند. طایفه رهبانان با او دشمنی سختی پیدا کردند. وی به سال ۱۵۳۶ در شهر بال بدرود حیات گفت.

درگذشت "جان لاك" فيلسوف و نظريه‏ پرداز معروف انگليسي (1704م)

جان لاك، فيلسوف و نظريه‏پرداز معروف انگليسي و بنيان‏گذار فلسفه حكومت دموكراسي در 29 اوت 1632م در رينگتُنِ انگلستان به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در آكْسْفورد به پايان رساند و پس از آن به تدريس زبان يوناني، معاني بيان و فلسفه پرداخت. وي در سال‏هاي بعد به تفكر درباره دستگاه فلسفي خود كه اساس دموكراسي جهان است، پرداخت. كليد فلسفه لاك شاملِ دو كلمه "توافق قراردادي" است. وي اعلام داشت كه تمام حكومت‏ها، سراسر، روابط انساني و همه زندگي را بايد به مثابه داد و ستد تلقي كرد. لاك، ذهن انسان به هنگام تولد را هم‏چون لوحه سفيدي مي‏دانست كه تجارب حسي، مانند متن كتاب، از آغاز تولد تا زمان مرگ، بر لوح ذهن نوشته مي‏شود. اين معلومات به صورت حفظيّات شكل مي‏پذيرد و حفظيّات به گونه فكر و فكر به جامه عقل درمي‏آيد. بنابراين عقل انسان چيزي جز ارزشيابي دنياي مادي كه از دريچه‏هاي حواس به داخل ذهن راه مي‏يابد، نيست. لاك بر اين عقيده است كه اشخاص مختلف، دنيا را به صور مختلف مي‏بينند، زيرا اگرچه حواسْ به ظاهرْ يكي است، اما دنيا را متفاوت دريافت مي‏كنند. وي حكومتِ خوب را حاصل قرارداد ميان انسان با انسان مي‏دانست و وظيفه حكومت‏ها را خدمت به مردم عنوان مي‏كرد. لاك درباره حكومت عادلانه مي‏گفت كه بايد مبتني بر رضايت اكثريت مردم باشد. به مردمْ، آزادي بيان، آزادي فكر، آزادي انتخاب و آزادي دين بدهد و براي آن كه كار به خودكامگي نكشد، لازم است كه سه قوه مقنّنه، مجريه و قضائيه وجود داشته باشند. اما رؤياي لاك از حكومت آزادي خواه ملي فراتر رفت و او اصولي، هم براي حكومت بين‏المللي و هم حكومت ملي، طرح افكند. به نظر لاك، دوره ترقي واقعي وقتي آغاز خواهد شد كه كشورها نيز چون مردم، طبق يك قرارداد اجتماعي با هم متحد شوند و از لحاظ سياسي به يك‏ديگر اتكا ورزند. لاك عقيده داشت كه هدف همه حكومت‏ها، حفظ حيات، آزادي و خوشبختي ملت‏هاست، اصل عدالت مبتني بر نياز و احتياج مردم است و عاملي كه معلوم مي‏دارد مردم به چه چيز احتياج دارند، صداي آنهاست. وي در اين جا عنوان مي‏كند كه اخلاق و رفتار خوب، نتيجه حكومت خوب است. فلسفه لاك را مي‏توان چنين خلاصه كرد: استقلال افراد در يك جامعه دموكراسي، اتكاي اقوام در كشورها به يك‏ديگر در دنيايى آزاد؛ استقرار اخلاقيات بر مبناي تعاون در ميان همه افراد بشر. از آثار عمده‏اي كه لاك در آن‏ها به تشريح عقايد فلسفي خويش پرداخته است، مي‏توان از كتب رساله درباره فهم بشر، انديشه‏هايي در باب تعليم و تربيت و معقوليّت دين مسيح(ع) نام برد. جان لاك سرانجام در 28 اكتبر 1704م در 72 سالگي درگذشت. (ر.ك:29اوت)