بازگشايي مدارس و مراكز آموزشي آغازي براي اجراي برنامه‌هاي فرهنگي در كشور است كه بايد براي رسيدن به مقصود فرصت‌ها و تهديدها را شناسايي كرد.
به گزارش خبرگزاري فارس از تبريز، بي‌ترديد حضور ميليون‌ها دانش‌آموز و دانشجو در محيط مدرسه و دانشگاه بهترين فرصت براي هرگونه كار آموزشي و يا فرهنگي است و دشمنان نظام اسلامي با درك اهميت اين موضوع برنامه‌ريزي‌هاي گسترده‌اي در اين راستا صورت مي‌دهند.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران توجه به امر پرورش در مدارس از اهميت خاصي برخوردار است و مسئولان پرورشي مدارس و مديران فرهنگي دانشگاه‌ها تلاش مي‌كنند تا با رصد مشكلات موجود گام‌هاي موثري در راستاي ارتقاي فرهنگي و اخلاقي جامعه بردارند.
اتفاق ناخوشايندي كه در اين فرآيند رخ مي‌دهد عقب بودن همواره برنامه‌ريزان ما از برنامه‌ريزي و تهاجم فرهنگي دشمن است و در حالي كه مسئولان فرهنگي در صدد يافتن راه‌حل‌هايي براي مشكل موجود هستند ناگهان با يك پديده ديگر مواجه مي‌شوند.
به عنوان مثال وقتي با موضوع قرص‌هاي روانگردان در مراكز آموزشي دست به گريبان هستيم با موضوع عجيب و پيچيده قرص‌هاي مشروبات الكي در قالب شكلات‌هايي به شكل علائم شيطان پرستان مواجه مي‌شويم كه بر همين اساس آموزش و پرورش با حساسيت زياد تربيت دانش‌آموزان را بايد مورد توجه قرار دهد.

* اهميت كار فرهنگي به صورت زيربنايي
آيت‌الله محسن مجتهد شبستري امام جمعه تبريز از جمله شخصيت‌هاي برجسته استاني است كه همواره بر اهميت كار فرهنگي به صورت زيربنايي در مدارس تاكيد دارد.
وي در ديدارهاي مكرر خود با مسئولان آموزش و پرورش كشور و استان بر موضوعاتي چون انتخاب معلمان و كارهاي فرهنگي كلان و ريشه‌اي در مدارس تاكيد داشته است.
امام جمعه تبريز با اشاره به گسترش فرقه‌هاي ضاله به ويژه فرقه‌هاي شيطان‌پرست و اشاعه فرهنگ غربي ميان نوجوانان و جوانان اظهار داشت: ‌در چنين شرايطي كه جنگ رواني دشمنان بيداد مي‌كند، بايد آموزش و پرورش با احساس مسئوليت بيشتر در تربيت دانش‌آموزان بيش از گذشته كوشا باشد.
وي افزود: با شرايط كنوني جامعه كه هجمه فرهنگي دشمنان فزوني يافته و رسالت آموزش و پرورش خطير شده است بايد دولت به تجهيز و تقويت بيش از گذشته اين نهاد اهتمام ورزد.
آيت‌الله شبستري اضافه كرد:‌ تربيت نوباوگان و نسل نوجوان پايه‌گذار مقدرات آينده كشور بوده و استقلال،‌ امنيت و سلامت كشور را در آينده تضمين مي‌كند.
امام جمعه تبريز، محيط مدرسه را به دليل تاثيرپذيري بيشتر در اين دوران، حساس‌ترين محيط اجتماع دانست و اظهار داشت: در صورت تعلل مربيان در تعليم خير و نيكي‌ها به دانش‌آموزان غلبه صفات زشت و رذايل اخلاقي محتمل است.
وي، از القاي برخي افكار مسموم توسط شمار معدودي از دبيران و مربيان آموزش و پرورش به دانش‌آموزان در كلاس‌هاي درس به شدت انتقاد كرد و لزوم توجه خاص به گزينش فرهنگيان را مورد تاكيد قرار داد.
آيت‌الله مجتهدشبستري اظهارات اخير وزير آموزش و پرورش درباره لزوم ارائه آموزش روخواني قرآن از سال سوم دوره ابتدايي را يادآور شد و گفت:‌ روخواني قرآن بايد از سال اول ابتدايي آغاز شود تا دانش‌آموزان در مقاطع راهنمايي و دبيرستان به تفسير، ‌حفظ و درك مفاهيم كتاب وحي بپردازند.
وي، همچنين بر توسعه و تعميق همكاري‌هاي آموزش و پرورش و حوزه‌هاي علميه تاكيد كرد و افزود: تعامل اين دو نهاد فرهنگي مي‌تواند مشكلات بسياري را رفع كند.
امام جمعه تبريز گفت: هفت عرصه به عنوان همكاري ميان آموزش و پرورش و حوزه‌هاي علميه وجود دارد كه بايد به آن توجه اساسي داشت.
وي، توسعه، تعميق و تقويت جلسات مشترك را يكي از اين عرصه‌ها عنوان كرد و اظهار داشت: بايد با برگزاري جلسات مختلف به نقطه واحد همچنين هدف اصلي رسيد تا بتوانيم با برنامه‌ريزي‌هاي مختلف اهداف خود را عملي سازيم.
آيت‌الله مجتهد شبستري افزود: حضور مستمر و موثر ائمه جمعه در مدارس نيز بسيار موثر بوده و بايد علاوه بر اين موضوع در جمع فرهنگيان نيز حاضر شوند و بيان مطالب اعتقادي و برگزاري جلسات و تفسير در اولويت قرار دارد.
وي با اشاره به پروژه‌هاي تحقيقاتي اظهار داشت: بايد اين دو نهاد مهم در مورد پروژه‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي با يكديگر تعامل داشته تا بتوانند در راستاي هر چه بيشتر همكاري‌ها بكوشند.
امام جمعه تبريز تاكيد كرد: بايد در مدارس توسعه اقامه نماز جماعت را داشته باشيم چون اين امر نيز در گسترش همكاري‌ و تعامل ميان آموزش و پرورش و حوزه‌هاي علميه مي‌تواند تاثير ويژه‌اي داشته باشد.
آيت‌الله مجتهد شبستري، نقد و بررسي كتب درسي همچنين مشاركت و برنامه‌ريزي براي اوقات فراغت دانش‌آموزان را از ديگر عرصه‌هاي همكاري‌ و تعامل ميان آموزش و پرورش و حوزه‌هاي علميه عنوان كرد.

* خدا محوري در مراكز آموزشي مورد توجه باشد
حجت‌الاسلام محمود لطيفي، مدير حوزه علميه وليعصر تبريز نيز در گفت‌وگو با فارس با نگاهي به رسالت حوزه و دانشگاه به عنوان دو مركز آموزش عالي دركشور، بر ضرورت محور قرار گرفتن مباني توحيدي در اين دو مركز مهم تاكيد كرد و خواهان جهت‌گيري علوم در مشي وحدانيت شد.
وي گفت: علوم ديني و علوم غير ديني اين امكان را دارند كه ديني شوند به اين معني كه در تمام علوم برگشت به توحيد مدنظر قرار گيرد.
مدير حوزه علميه وليعصر تبريز تصريح كرد: مركز ثقل و جهت‌گيري در علوم دانشگاهي الوهيت باشد و اين همان چيزي است كه امام راحل بر آن تاكيد داشتند و از ديدگاه امام امت اگر اين جهت‌گيري مورد توجه باشد تمام علوم توحيدي و الهي است.
لطيفي با اشاره به الهيات سكولار در دنياي غرب تاكيد كرد: اگر توحيد و الوهيت مورد غفلت قرار گيرد حتي علوم الهي نيز غير ديني مي‌شود چنانچه امروز الهيات سكولار در جهان وجود دارد.
وي با اشاره به وظيفه مشترك حوه و دانشگاه گفت: وظيفه حوزه و دانشگاه تربيت خليفة‌ الله است و بر اين اساس رسالت اين دو مركز علمي همان رسالت انبيا خواهد بود.
مدير حوزه علميه وليعصر تبريز با بيان اينكه وحدت حوزه و دانشگاه تنها براي اين دو مركز حياتي نيست، اظهار داشت: جدايي حوزه و دانشگاه عواقب سنگيني براي كشور دارد.
وي تصريح كرد: حوزه و دانشگاه بايد در هم ذوب شوند تا با تلفيق اين دو فرهنگ فاصله‌ها كمتر شده و شاهد نتايج مبارك آن در جامعه باشيم.

* خوشبختي و بدبختي جوامع را بايد از درون مدارس جستجو كرد
فيروز رضايي، مدير كل آموزش و پرورش آذربايجان شرقي گفت: تمام خوشبختي و بدبختي جامعه بشري را بايد از مدارس جستجو كرد و مدرسه رفيع‌ترين بناي بشري است و تمام آمال خود را بايد در مدرسه جستجو كنيم.
وي با اشاره به جايگاه مدرسه در نظام اجتماعي و آموزشي تصريح كرد: مدارس همانند سپيده دم تاريخ جايگاه مقدس خود را حفظ كرده است و همگان دوران مدرسه را به ياد مي‌آورند.
رضايي تاكيد كرد: آينده درخشان كشور را از وضعيت خوب حاكم بر مدارس مي‌توان پيش‌بيني كرد و نظام آموزش و پرورش در حال حاضر از وضعيت مطلوبي برخوردار است.
وي، عقل محور بودن آموزش را محور توسعه پ‍ژوهش و تحقيقات در كشور و سرايت آن به مقاطع دانشگاهي دانست و افزود: اين امر از مقطع ابتدايي دنبال مي‌شود و نظام ارزشيابي نمره‌اي در سال اول و دوم دبستان جاي خود را به ارزشيابي توصيفي داده تا با تعميق آن در بين دانش‌آموزان و خانواده‌ها، تغيير تربيتي در علم‌آموزي ايجاد شود.
مدير حوزه علميه وليعصر تبريز همچنين با تاكيد بر اينكه آموزش و پرورش قوي‌ترين ابزار براي تحول در ايجاد رويكردهاي انساني است، اظهار داشت: از برنامه‌هاي اين وزارتخانه براي تحقق اهداف مورد نظر در برنامه‌هاي نظام، ايجاد تغيير در رويكرد حافظه محوري و بسترسازي براي گرايش دانش‌آموزان به عقل‌محوري و آموختن منطقي است.
رضايي همچنين با تاكيد بر جايگاه مسائل اعتقادي و قرآني در مدارس از رويكرد گسترده به قرآن در آموزش و پرورش خبر داد و افزود: در تابستان سال‌جاري قرآن محور فعاليت‌هاي تابستاني به شمار مي‌آمد و برنامه‌هاي متعدد قرآني در نواحي مختلف آموزش و پرورش استان برگزار شد.

* سرمايه‌گذاري ديني در مدارس مورد توجه قرار گيرد
حجت‌الاسلام حسن شعباني، رئيس سازمان ملي جوانان آذربايجان شرقي از جمله شخصيت‌هاي روحاني و جوان آذربايجان شرقي است كه بر مسئله تربيت ديني در مراكز آموزش عالي سرمايه‌گذاري زيادي انجام داده است.
وي با اشاره به اهميت و جايگاه باورهاي ديني در مدارس اظهار داشت: در برنامه‌هايي كه سازمان ملي جوانان در بيش از 100 مدرسه داشته است، ميزان باورهاي عميق ديني در ميان نوجوانان و نيز عطش فراوان براي درك مفاهيم ديني و مهارت‌هاي زندگي به اثبات رسيده است.
رئيس سازمان ملي جوانان آذربايجان شرقي با اشاره به محورهاي سخنراني در مدارس توسط اين سازمان گفت: ‌مهارت‌هاي زندگي و نيز ارتباط دختر و پسر از موضوعات مطرح در اين جلسات بوده است كه با استقبال جوانان مواجه شد و از ميل ايشان به رعايت مسائل مذهبي و اخلاقي حكايت دارد.
شعباني تصريح كرد: باورپذيري ديني در مدارس بيشتر از دانشگاه‌هاست و بايد سرمايه‌گذاري در اين زمينه بيشتر مورد توجه مسئولان آموزشي قرار گيرد.
وي خاطرنشان كرد: شخصيت جوانان در دانشگاه شكل گرفته است و سرمايه‌گذاري در تغيير باورهاي مذهبي و شخصيت در دانشگاه چندان كارساز نيست و بايد انرژي و همت خود را در مدارس متمركز كنيم.
رئيس سازمان ملي جوانان آذربايجان شرقي اظهار داشت: فعاليت در زمينه باورهاي عقيدتي بايد در مدارس و از طريق معاونان و مربيان پرورشي با جديت دنبال شود.
وي تصريح كرد: فعاليت در امور پرورشي نيازمند انگيزه و پشتكار زياد است و با مسائل آموزشي متفاوت است، در حال حاضر همه نيروهاي پرورشي در مدارس از انگيزه و دانش كافي برخوردار نيستند.
رئيس سازمان ملي جوانان آذربايجان شرقي اظهار داشت: در برخي از مربيان انگيزه كافي وجود دارد اما به واسطه فقر اطلاعاتي و نداشتن مهارت برخورد نتيجه كافي حاصل نمي‌شود.

* خطر نفوذ عقايد ضدديني در مدارس جدي گرفته شود
حجت‌الاسلام علي‌اكبر رحمانپرست، مسئول كانون مطالعات دانشگاه‌هاي شمال غرب كشور نيز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبريز بر ضرورت هوشياري در برابر نفوذ افكار ضداسلامي، وهابيت و بهائيت در مدارس و دانشگاه‌ها تاكيد كرد.
وي با بيان اينكه مدارس و سيستم آموزش و پرورش به عنوان بزرگ‌ترين بدنه دولت محسوب مي‌شوند، گفت: اين خانواده بزرگ همواره با مشكلاتي مواجه بوده است به گونه‌اي كه در سال‌هاي قبل از انقلاب و نيز سال‌هاي نخستين انقلاب اين مشكل در عرصه نفوذ نيروهاي ضدديني به بدنه مدارس جلوه‌گر شد و در سال‌هاي اخير اين مشكل با توجه به گسترش بي‌رويه جمعيت مدارس در امر تامين نيازهاي مالي و اداري نمود پيدا كرد.
مسئول كانون مطالعات دانشگاه‌هاي شمال غرب كشور، به تبعات جامعه شناختي مشكلات اداري و مالي مدارس اشاره كرد و افزود: اين موضوع به صورت طبيعي داراي اثرات ناپسندي در جامعه خواهد بود چرا كه اگر معلم حقوق خود را به موقع دريافت نكند و يا امكانات آموزشي و رفاهي لازم مهيا نباشد خواهيم ديد كه كيفيت آموزشي به سرعت پايين آمده و به دنبال آن مسائل ديني و فرهنگي نيز تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد.
وي اظهار داشت: نتيجه طبيعي اين كاستي‌ها در كوتاه مدت و ميان مدت معلوم مي‌شود و نخستين نتيجه آن افت تحصيلي و فرهنگي مدارس و بروز بزهكاري در سطح مدرسه و جامعه است.
مسئول كانون مطالعات دانشگاه‌هاي شمال غرب كشور همچنين به فعاليت‌هاي تبليغي وهابيت و بهائيت در ميان دانش آموزان و دانشجويان اشاره و خاطرنشان كرد: بي‌ترديد اين دو فرقه ضاله در مسير اضمحلال قرار دارند و هيچ‌گاه نخواهند توانست بر جامعه اسلامي و خصوصا جامعه شيعي استيلا يابند اما گمراه شدن حتي يك جوان نيز براي مسئولان مذهبي و فرهنگي جامعه غيرقابل تحمل است.
وي خاطرنشان كرد: هويت فرهنگي جوان و نوجوان موضوعي نيست كه بتوان به سادگي از كنار آن گذشت و به همين دليل بايد نيروهاي ارزشي خود را موظف به حراست از اين سرمايه با استعانت از روح بلند اسلامي كنند.

*‌ جلسات عقيدتي منظم و كلاسيك در مدارس تشكيل شود
علي بادامچي‌زاده استاد علوم تربيتي دانشگاه‌هاي تبريز و مولف كتاب تربيت بنيادين نيز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبريز به تشريح اهميت فعاليت‌هاي فرهنگي مبتني بر دين در مدارس پرداخت.
وي با بيان اينكه تربيت كودك و نوجوان در بعد عقيدتي داراي ظرافت‌هاي بسياري است، گفت: حساسيت‌هاي جامعه مذهبي ايران در مورد شكل‌گيري شخصيت ديني كودك بر اهميت و ظرافت اين امر مي‌افزايد.
بادامچي‌زاده با اشاره به حضور نيمي از ساعات مفيد كودك و نوجوان در مدرسه تصريح كرد: بدون ترديد اگر خواهان شكل‌گيري اين مولفه مهم هستيم، نقش مدرسه بايد جدي‌تر گرفته شود.
وي افزود: در سال‌هاي قبل از انقلاب به علت حاكميت ارزش‌هاي ضد ديني در سيستم آموزشي مدارس تاثيرات نامطلوب اين نظام در امر بارورسازي اعتقادات كودكان به وفور مشاهده مي‌شد و اندك مربيان ديني مدارس نيز به شدت تحت فشار بودند.
استاد علوم تربيتي دانشگاه‌هاي تبريز خاطرنشان كرد: با پيروزي انقلاب و حاكميت ارزش‌هاي ديني بر جامعه شاهد بالندگي ارزش‌ها در مدارس و اثرات آن در زندگي فردي و اجتماعي دانش‌آموزان بوديم به نحوي كه فرزندان گاه به مربيان عقيدتي والدين كم اطلاع خود تبديل مي‌شدند.
مولف كتاب تربيت بنيادين گفت: در سه دهه گذشته شاهد به وجود آمدن نوعي از فرهنگ تربيتي در كشور بوده‌ايم كه با وجود محسنات خود داراي معايبي نيز بوده است و در مواردي سبب اختلافات و دو گانگي‌ها در مباحث مذهبي شده است.
استاد علوم تربيتي دانشگاه‌هاي تبريز افزود: پرورش باورهاي عقيدتي كودك مستلزم تعامل سازنده مربيان و والدين است و اگر دو نظام مدرسه و خانواده نتوانند در اين مورد به نتيجه مشتركي برسند كودك برگ‌ترين قرباني اين دوگانگي تربيتي خواهد بود.
وي با اشاره به برگزاري جلسات عقيدتي منظم و كلاسيك در مدارس گفت: كلاس‌هاي ديني، جلسات مشاوره، كلاس‌هاي پرورشي و نماز جماعت مدارس همگي اين امكان را به وجود مي‌آورد تا تربيت زيربنايي كودك صورت گيرد و در اين ميان والدين نيز بايد در جريان مسير تريبت كودك قرار گيرند و با مشكلات عقيدتي وي كه الزاما در مدرسه بروز پيدا مي‌كند آشنا شوند.

* شخصيت ديني نوجوانان در مدارس شكل مي‌گيرد
استاد جامعه شناسي دانشگاه‌هاي تبريز و محقق جامعه شناسي و كارشناس امور اجتماعي در گفت‌وگو با فارس با تاكيد بر جايگاه مدارس در هويت ديني جوان و نوجوان گفت: شخصيت ديني نوجوانان در مدارس شكل مي‌گيرد و مدارس نقشي ويژه در سازماندهي فرهنگي و مذهبي جامعه دارند.
غلامعلي محجوبي با بيان اينكه جمعيت بالاي دانش‌آموزي از يك سو و استعداد فراگيري كودك و نوجوان از سوي ديگر مدارس را به كانوني بي‌نظير براي ايجاد موج‌هاي آموزش و فرهنگي خاص تبديل كرده است، تصريح كرد: به همين علت است كه از مدارس به عنوان پايگاه‌هايي براي تعيين محور حركت عمومي جامعه تعبير مي‌شود.
وي، به فرمايش امام خميني (ره)در مورد مدرسه اشاره كرد و افزود: ايشان با تعبيري بسيار جالب و متين ارتباطي خاص و جامعه‌شناختي ميان گشايش مدرسه و تعطيلي مركز جرم و فساد برقرار كردند، اين نگاه در حقيقت نشانگر ديدگاه نظام اسلامي به امر آموزش و پرورش است.
استاد جامعه‌شناسي دانشگاه‌هاي تبريز گفت: مدارس نقشي ويژه در سازماندهي فرهنگي و مذهبي جامعه دارند و اين موضوع در صورتي قابل ملوس خواهد بود كه بدانيم كودك و نوجوان تعليمات ارائه شده در مدارس را از آموزش‌هاي والدين خود نيز برتر مي‌داند و اين امر در روحيه و شكل‌گيري شخصيت آينده وي بسيار مهم است.
وي تاكيد كرد: از نگاه روان‌شناختي و با بررسي كاركرد جامعه شناختي مدارس به خوبي مشخص مي‌شود كه شخصيت ديني و فرهنگي فرد در دوران تحصيل در مدرسه خصوصا در سال‌هاي راهنمايي و نخستين دبيرستان شكل مي‌گيرد و برنامه‌ريزي‌هاي بعدي در دوران دانشگاه فقط در مسير ساماندهي به اين شخصيت نخستين خواهد بود و بسيار بعيد است كه بتوان هويتي جديد به فرد در دوران‌هاي بعدي داد.
محجوبي اظهار داشت: آنچه همگان بر آن اذعان دارند لزوم تعالي روحي و معنوي قشر جوان و نوجوان جامعه اسلامي ايران با استعانت از فرهنگ رفيع اسلامي و ايراني است، در سال‌هاي پس از انقلاب رويكرد فرهنگي در سطح جامعه به وضوح قابل مشاهده است اما در نتيجه‌گيري از اين مبحث دچار تناقضات و گاه مشكلاتي مي‌شويم و به جاي نتيجه‌گيري مطلوب شاهد روند متزلزل فرهنگي نيز در سطح مدارس مي‌گرديم.
وي افزود: به نظر مي‌رسد فعاليت‌هاي قشري در برخي مقاطع و نيز نبود باورهاي ديني قوي در بخشي از جامعه فرهنگي و پرورشي جامعه موجب شده است تا نتيجه مطلوب در اين راستا با وجود سرمايه‌گذاري كلان ميسر نشود.

* سخن آخر
جامعه اسلامي ايران و نسل اول انقلاب مجلات ارزشمند مكتب اسلام را به ياد دارند كه با رويكرد تخصصي و با حضور نيروهاي دانشمند و متعهد اسلامي توانسته بود در مقابل سيل خروشان تهاجم عقيدتي دشمنان اسلام در زمان رژيم پهلوي باورهاي ديني مردم را متعالي كند و بي‌ترديد اينگونه حركت‌ها در پايه‌ريزي انقلاب اسلامي ايران نيز نقشي بديل داشت.
امروز با وجود ميلياردها ريال بودجه فرهنگي، موفقيت در خور شان براي جامعه اسلامي فراهم نشده است و مدارس به عنوان آوردگاه نيروهاي فرهنگي و تجليگاه رشد ارزش‌هاي اعتقادي با مشكلاتي دست به گريبان هستند.
آغاز سال تحصيلي جديد فرصتي نوين را براي فعالان فرهنگي جامعه گشوده است تا از زمان طلايي حضور دانش‌آموز در مدرسه براي رشد و تعالي هويت فرهنگي كل جامعه بهره ببرند.
===============
گزارش از: مرتضي احمدپور
خبرگزاري فارس