اولين همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ توسط موسسه
فرهنگي آران و گروه تاريخ دانشگاه تبريز طي روزهاي 28 و 29 مهرماه در تالار
شايانمهر دانشکده پزشکي تبريز برگزار گرديد.
رئيس دبيرخانه و دبير اجرايي همايش در گفت‌وگو با خبرنگاران
در خصوص ضرورت برگزاري اين همايش گفت: لزوم ايجاد فضاي هم انديشي براي صاحب نظران
و پژوهشگران داخلي و خارجي حوزه قفقاز، ضرورت ايجاد فضاي علمي جهت بررسي مستندات
تاريخي و تبيين علمي حقايق تاريخي به منظور شفاف سازي تحريفات تاريخي منطقه قفقاز
و همچنين بازشناسي عملکرد ايران در ارتباط با تحولات اين منطقه و مقايسه تطبيقي
جايگاه فعلي ايران در قفقاز با جايگاه تاريخي خود از جمله موضوعاتي محسوب مي‌شوند
که برگزاري همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ را به يک ضرورت تبديل نموده
بودند که موسسه فرهنگي آران را به برگزاري اين همايش ترغيب نمود. فراخوان همايش در
سه محور تاريخ، فرهنگ و اجتماع و سياست در فروردين ماه 88 منتشر گرديد که طي مهلت
تعيين شده 350 چکيده مقاله داخلي و 50 چکيده مقاله خارجي به دبير خانه رسيد. از
بين چکيده مقالات رسيده از صاحبان 270 چکيده مقاله خواسته شد تا اصل مقالات خود را
ارسال نمايند که پس از آن 150 مقاله داخلي و 20مقاله خارجي از کشورهاي مختلف به
ويژه جمهوريهاي حوزه قفقاز وصول و به داوري ارجاع گرديد.
به گفته گلي، پس از اعلام نظر داوران که از برجسته‌ترين
اساتيد کشور بودند، کميته علمي طي دو جلسه 18 مقاله داخلي و 6 مقاله خارجي از اساتيد
و پژوهشگران کشورهاي روسيه، ترکيه، جمهوري آذربايجان، گرجستان و... را براي ارائه
به صورت سخنراني و حدود 50 مقاله را براي چاپ در مجموعه مقالات انتخاب کرد.
شروع به کار همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ در تبريز
همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ طبق اعلام قبلي ساعت 9
صبح روز سه شنبه 28 مهر ماه با حضور قفقازشناسان برجسته داخلي و خارجي در تالار
شايان مهر دانشکده پزشکي دانشگاه تبريز آغاز به کار کرد.رئيس دبيرخانه همايش بين‌المللي
قفقاز در بستر تاريخ در مراسم افتتاحيه اين همايش با بيان اينکه برگزاري اين همايش
حاصل همکاري موسسه فرهنگي آران و دانشگاه تبريز است افزود: همايش حاضر اين پيام را
به ساکنان ايران و قفقاز مي‌رساند که مردم ايران و منطقه قفقاز با هم برادر بوده و
در واقع يک ملت در زير پرچم چند دولت هستند.
رئيس دانشگاه تبريز هم در مراسم افتتاحيه همايش طي سخناني
با اشاره به پيوندهاي مشترک ايران و منطقه قفقاز از لحاظ تاريخ، فرهنگ و دين تصريح
کرد: ملت ايران با توجه به مشترکاتي که با ملت قفقاز دارند مي‌توانند نقش تعيين
کننده‌اي را در معادلات جهاني ايفا کنند.
آذربايجان شرقي پايگاه ايران براي ارتباط با قفقاز خواهد
بود
استاندار آذربايجان شرقي با اشاره به توانمندي‌هاي اين
منطقه در عرصه‌هاي مختلف گفت: اين استان مي‌تواند پايگاه خوبي براي ارتباطات
جمهوري اسلامي ايران با منطقه قفقاز باشد. دکتر عليرضابيگي روز سه شنبه در همايش
بين‌المللي قفقاز در دانشگاه تبريز افزود: آذربايجان شرقي با توجه به توانمندي‌هاي
خود در عرصه‌هاي اقتصادي، بازرگاني، صنعت و حتي فرهنگي و علمي مي‌تواند در راستاي
توسعه روابط مابين ايران و کشورهاي منطقه قفقاز تاثيرگذار باشد.
وي با تاکيد بر اهميت و نقش منطقه قفقاز در جهان امروز گفت:
پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، وجود کشورهاي تازه استقلال يافته اسلامي، اهميت
منطقه قفقاز را براي ممالک اسلامي دوچندان کرده است.بيگي با اشاره به اشتراکات ملل
منطقه قفقاز با ايران اسلامي تصريح کرد: در اين ميان اهميت کشور جمهوري آذربايجان
براي توسعه روابط با ايران از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.
روس‌ها تحريف تاريخ قفقاز را مهندسي مي‌کنند
دکتر منصور حقيقت پور روز سه شنبه در آئين گشايش همايش بين‌المللي
قفقاز در بستر تاريخ گفت : از آنجاييکه از گذشته‌هاي دور روسيه منافع امنيتي
بسياري در منطقه قفقاز داشته است، جعليات گسترده‌اي در عرصه‌هاي مختلف به نفع خود
مهندسي مي‌کند.وي تصريح کرد: جعل تاريخ، جعل محدوده جغرافيائي، جعل نژاد، جعل
زبان،جعل خط و حتي جعل اسامي سرزميني از جمله خيانت هائي است که در حق پيشينه
منطقه قفقاز شده است.
دکتر حقيقت پور با اظهار تاسف از ادامه سياست مهندسي تحريف
و جعل پيشينه قفقاز توسط روس‌ها گفت: از همه مهمتر جاي تاسف اينکه دولتمردان
کشورهاي قفقاز نيز خود از اهميت موضوع غافل بوده و ناخواسته سياست‌هاي استعماري
روسيه را دنبال مي‌کنند.استاندار ارديبل وضعيت و موقعيت طلايي ايران در شرايط فعلي
را براي نقش آفريني موثر در قفقاز انکارناپذير و خواند و افزود: نفوذ تمدن بزرگ
ايراني-اسلامي در قفقاز به حدي است که در همه کشورهاي اين منطقه نشانه‌هاي بسياري
از ادبيات، مذهب، تاريخ، زبان، فرهنگ و اشتراکات مدني في مابين ديده مي‌شود.
استاندار ارديبل با انتقاد از رفتار مقابله جويانه برخي
محافل براي توسعه ارتباطات با قفقاز گفت: براي توفيق در سياست خارجي خود و نيز
گسترش ارتباطات با قفقاز، بايد با آغوش باز از مردم و انديشمندان مختلف کشورهاي
قفقاز استقبال کرده و رفت و آمدهايمان را در سطوح علمي و فرهنگي گسترش دهيم.
بازنويسي تاريخ قفقاز براي اصلاح تحريفات صورت گرفته ضروري
است
دکتر بهرام امير احمديان ظهر سه شنبه در همايش بين‌المللي
قفقاز در بستر تاريخ گفت: تنها راه ممکن براي مقابله با ادامه تنش‌ها و حل و فصل
منازعات موجود در منطقه قفقاز اصلاح و بازنويسي تاريخ واقعي اين منطقه استراتژيک
است.
اين استاد دانشگاه با تاکيد بر لزوم تغيير شيوه نگرش به
تاريخ گفت: روش جديد امروز استفاده از تاريخ انتقادي است که بر مبناي آن، اسناد و
ادله علمي بررسي و با نگاه انتقادي به رويدادهاي تاريخي، ريشه اختلافات تبيين مي‌شود.
وي همچنين به لزوم تغيير لحن برخي از صاحبنظران در اين حوزه
تاکيد کرد و افزود: نگوئيم که قفقاز روزي به ايران تعلق داشت بلکه امروز بايد به
اشتراکات فرهنگي و علائق تاريخي في مابين تاکيد کرد.
دکتر اميراحمديان اظهار داشت: جمهوري اسلامي ايران در خصوص
قفقاز ادعاي سرزميني ندارد بلکه به شدت با تحريفات تاريخي و غيرعلمي که پايه و
اساس درستي ندارند مخالفيم.
وي با دعوت مردم ايران و قفقاز به همدلي و گسترش ارتباطات
فرهنگي تصريح کرد: مرزهاي سرزميني ساخته و پرداخته دولتها است درحاليکه مردم
ايران و قفقاز مي‌توانند با تکيه بر اشتراکات مستحکم تاريخي با يکديگر به تعامل
برسند.
انديشمندان علمي هرگز تحريفات تاريخي را نمي‌پذيرند
استاد دانشگاه تفليس و شرق شناس بنام گرجي تاکيد کرد: تاثير
فرهنگ و تمدن بزرگ ايران طي قرون متمادي بر سراسر قفقاز انکارناپذير است. دکتر
الکساندر چولوخادزه در همايش «قفقاز در بستر تاريخ» گفت: گرچه ملت گرجستان از هزار
و 700 سال قبل مسيحي بوده‌اند اما تاثيرات تمدن ايران در آداب و رسوم، فرهنگ، هنر،
معماري و صنايع دستي اين کشور به وضوح قابل مشاهده است.
استاد دانشگاه تفليس با اشاره به اينکه با وجود تفاوت زبان
و خط ميان دو ملت، ادبيات ايران نيز در گرجستان از جايگاه بالائي برخوردار است،
اظهار داشت: به دليل ترجمه آثار ادبي ايران طي هزار سال گذشته، امروزه حتي در ميان
نسل جوان نيز کسي نيست که با اشعار خيام و حافظ و سعدي آشنا نباشد.
استاد دانشگاه تفليس يادآور شد: شايد سياستمداران با طرح
برخي جعليات به دنبال اهدافي خاص باشند اما انديشمندان علمي هرگز تحريفات را نمي‌پذيرند
که نمونه آن در انتشار مقالات تحليلي تاريخي از قفقاز در نشريات بين‌المللي توسط
اساتيد گرجي قابل مشاهده است.دکتر چولوخادزه با استقبال از برگزاري همايش‌هاي علمي
قفقاز شناسي در کشورهاي منطقه افزود: بدون شک برگزاري اين همايش‌ها و پيرو آن
تبادل نظر انديشمندان علمي مي‌تواند در نزديکي ملل ايران و قفقاز و کنار گذاشتن
اختلافات ساختگي موثر باشد.
تاکيد بر حقوق غارت شده ايران به معناي تغيير مرزها نيست
دکتر هوشنگ طالعي، پژوهشگر ارشد تاريخ ايران، چهارشنبه شب
در مراسم اختتاميه همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ گفت: متاسفانه جاي نقد و
تحليل روند تجزيه ايران در مباحث تاريخي ايران بسيار خالي است.وي تاکيد کرد: اگر
تاريخ تجزيه ايران را نشناخته و جوانب مختلف آن تحليل نشود، هرگز نمي‌توان براي
فرداي اين سرزمين تصميمات تاريخي اتخاذ کرد.
دکتر طالعي با انتقاد شديد از انفعال برخي محافل علمي ايران
در برابر تحريفات روسيه در قبال تاريخ قفقاز گفت: مشکل ما و ملل قفقاز اين است که
تاريخ همين 200 سال گذشته را نمي‌شناسيم.وي با تاکيد بر اينکه سخن گفتن از خيانت‌هاي
روسيه در قفقاز و تلاش براي بر جعل زدائي از تاريخ اين منطقه به معناي چشم دوختن
به سرزمين‌هاي جدا شده نيست، افزود: ما خاک نمي‌خواهيم بلکه در برابر تحريف تاريخ
و جعل هويت مصادره شده از سوي استعمارگران ايستادگي بايد کرد.
اين پژوهشگر ارشد تاريخ گفت: وقتي از واقعيات گذشته قفقاز و
عهدنامه‌هاي ننگين گلستان و ترکمنچاي سخن مي‌گوئيم بدين معني نيست که مرزهاي سياسي
را برداريم بلکه صحبت از ايجاد منافع مشترک بر اساس تاريخ و علايق مشترک مردمان
ايران و قفقاز است.
طالعي با بيان اينکه زمينه‌هاي اشتراک مردمان ايران و قفقاز
بسيار بيشتر از موارد اختلاف زا است، افزود: چرا کشورهاي اروپايي مي‌توانند با
وجود تعدد منافع زير پرچم اتحاديه اروپايي گرد هم آيند اما ايران و قفقاز با وجود
ريشه‌هاي مشترک تاريخي و فرهنگي از هم دور افتاده باشند؟وي با اشاره به وجود اديان
و فرهنگ‌هاي مختلف در منطقه قفقاز در پاسخ به افرادي که اشتراک منافع ايران و
قفقاز را غيرممکن مي‌خوانند، يادآور شد: شايد آقايان از تاريخ چيزي نمي‌دانند زيرا
در کهن سرزمين ايران هرگز فرقي ميان مسلمان و مسيحي و يهود و زرتشت نبوده است.وي
با اشاره به دستاوردهاي اين همايش گفت: مهمترين پيام اين همايش براي مردم ايران و
قفقاز حرکت به سوي وحدت بود.دکتر طالعي در پايان تاکيد نمود، سخن گفتن از حقوق
غارت شده ايران در قفقاز در محافل علمي به معناي تغيير در مرزهاي جغرافيايي نيست.
همايش بين‌المللي قفقفاز در بستر تاريخ به کار خود پايان
داد
نخستين همايش بين‌المللي «قفقفاز در بستر تاريخ» در تالار
شايانمهر دانشگاه علوم پزشکي تبريز به کار خود پايان داد. در آئين پاياني اين
همايش ميهمانان خارجي حاضر در آن ضمن قدرداني از گام مهم دانشگاه تبريز در نزديکي
ملل ايران و قفقاز نتايج اين همايش را قابل قبول توصيف کردند.دکتر جليل نائبيان،
دبير علمي همايش در پايان اين همايش گفت : هدف اصلي اين همايش اين بود که به دولتها
و ملت‌هاي قفقاز اعلام کنيم که مردم ايران ضمن تاکيد بر شفاف سازي تاريخ و نجات
دادن آن ار تحريفات صورت گرفته از تنش و جنگ و چالش در منطقه دوري کرده و به دنبال
دوستي و برادري و صلح براي تمام مردم منطقه هستند.
حسن گلي دبير اجرايي همايش نيز در آئين اختتاميه که با حضور
دکتر علوي رئيس دانشگاه تبريز و تعدادي از مسئولين استاني برگزار شد ضمن قدرداني
از استقبال چشمگير اساتيد، دانشجويان و پزوهشگران از اين همايش گفت : طي دو روز
برگزاري همايش در مجموع 18 مقاله داخلي و 6 مقاله خارجي ارائه شد.
دکتر علوي در پايان اين همايش ضمن تشکر از دست اندرکاران
همايش تاکيد نمود پيام اين همايش براي مردم قفقاز پيام دوستي و وحدت است.
گفتني است در مراسم اختتاميه همايش دکتر شاهين فاضل از
اساتيد آکادمي علوم باکو شعري در وصف شهر تبريز نمود که بيانگر علاقه زايدالوصف
سراينده نسبت به تبريز بود،پس از آن بيانيه پاياني همايش توسط رئيس دبيرخانه همايش
قرائت شد و در پايان از ميهمانان خارجي و صاحبان مقالات برتر تجليل به عمل آمد.
لازم به توضيح است الکساندر چولوخادزه از اساتيد به نام
گرجستان، خانم صو پيو جوباوا رئيس آرشيو ملي گرجستان، خانم منانا کموبوريدزه معاون
بين‌الملل آرشيو ملي گرجستان، دکتر شاهين فاضل، دکتر عادل محمداف، دکتر نصيب
گويوشف، دکتر انور خوديف و دکتر راميز اسکندرف از روسا و اساتيد دانشگاههاي جمهوري
آذربايجان، ايلبروس عيسي اف از دانشگاه دولتي جمهوري خود مختار نخجوان، دکتر گل
چهره سيد اوا، دکتر مرتضيعلي گاجيف و دکتر تيمورلاي آمبروف از دانشگاههاي فدراسيون
روسيه از جمله ميهمانان خارجي همايش بودند.
«بيانيه پاياني همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ»
سپاس بي پايان خدايي را سزاست که توفيق برگزاري اولين همايش
بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ را به موسسه فرهنگي آران و گروه تاريخ دانشگاه
تبريز عنايت نمود.بي شک اين رويداد بزرگ علمي منشاء تحولات چشم گيري در روند
مطالعات تاريخي منطقه قفقاز خواهد بود که تاثيرات آن در ابعاد منطقه‌اي و جهاني
نمايان خواهد گرديد.
با اميد به اينکه برگزاري همايش بين‌المللي قفقاز در بستر
تاريخ سرآغازي در جهت گسترش تعاملات فرهنگي بين مردم ايران و کشورهاي منطقه قفقاز
محسوب گردد و ضمن تقدير از همه اساتيد،دانشجويان و پژوهشگران ارجمند که با حضور
خود بر غناي علمي همايش اضافه نمودند و با سپاس از همه عزيزاني که در برگزاري اين
همايش سهمي را به خود اختصاص دادند بيانيه پاياني همايش بين‌المللي قفقاز در بستر
تاريخ ارائه مي‌گردد:
1- ضمن تاکيد بر لزوم شفاف سازي تاريخ منطقه تاکيد مي‌نمائيم
بايستي از طريق رايزني‌هاي علمي، فرهنگي و سياسي ونيز با ايجاد کارگرو ههاي
تحقيقاتي جهت بازبيني تاريخ، براي زدودن تاريخ منطقه از گردو غبار تحريفات همت
گماشت تا در اسرع وقت،محافل و گروههايي که حتي کتابهاي درسي دانش آموزان را نيز با
تحريفات تاريخي عجين نموده‌اند، از ادامه تحريف تاريخ منطقه منصرف گردند.
2- اشتراکات تاريخي و فرهنگي بين ايران و قفقاز؛ زمينه را
براي توسعه روابط فرهنگي و علمي فراهم نموده که در اين راستا خواستار تبادل علمي –
تحقيقاتي و مبادله استاد و دانشجو مابين دانشگاههاي ايران و حوزه قفقاز بوده و راه‌اندازي
رشته مطالعات قفقاز در دانشگاههاي منطقه شمالغرب کشور به ويژه دانشگاه تبريز را
امري ضروري قلمداد مي‌نماييم.
3- ضمن ياد آوري پيشينه تاريخي قفقاز که با تاريخ ايران در
هم تنيده است خواستار توسعه روابط همه جانبه و گسترش مذاکرات ديپلماتيک في مابين
جمهوري اسلامي ايران و کشورهاي منطقه قفقاز با تاکيد بر تامين منافع ملي همه طرفها
مي‌باشيم.
4- ضمن تاکيد بر همزيستي مسالمت آميز اقوام ساکن در قفقاز
خواستار استقرار صلح و امنيت بر پايه عدالت و تماميت ارضي کشورها و ممانعت از بروز
هر گونه رفتار تنش زا مي‌باشيم.
5-با تاکيد بر اينکه درياي خزر بايستي درياي دوستي و عاملي
براي تقويت روابط مابين کشورهاي حوزه اين دريا و نيز کشورهاي منطقه قفقاز باشد
خواستار تعيين رژيم حقوقي درياي خزر با حضور تمامي کشورهاي ذينفع و بدون دخالت
قدرتهاي فرا منطقه‌اي مي‌باشيم.
6-ضمن اشاره مجدد به لزوم گسترش روابط مابين ايران و
کشورهاي حوزه قفقاز تاکيد مي‌نمائيم دست اندرکاران سياست خارجي ايران بايستي از
طريق شناساندن اهداف و آمال واقعي بازيگران فرامنطقه‌اي فعال در قفقاز،ضمن آگاهي
دادن به دولتها و مردم اين منطقه جهت صيانت از منافع ملي خود؛درجهت ايجاد صلح و
ثبات در اين منطقه تلاش نموده و نيز در زمينه پاسداشت فرهنگ و هويت تاريخي اين
مناطق که با هويت تاريخي ايران زمين در هم تنيده است بيش از هم فعال باشد.
7- ضمن اشاره به جايگاه رفيع تبريز در بين ساکنان قفقاز در
گذشته و حال تاکيد مي‌نمائيم بايستي در جهت بررسي و شناساندن هرچه بهتر و بيشتر
جايگاه مکتب تاريخي،فرهنگي و هنري تبريز در حوزه قفقاز بيش از پيش تلاش نمود که
دراين راستا بايستي گسترش همکاريهاي مراکز علمي،فرهنگي استان آذربايجان شرقي با
نهادهاي فرهنگي کشورهاي حوزه قفقاز و نيز با مراکز فرهنگي فعال ايران در قفقاز؛
مورد توجه ويژه قرار گيرد. همچنين برگزاري نشست شهرداران حوزه قفقاز به ميزباني
شهرداري کلانشهر تبريز گام ارزنده‌اي در اين راستا خواهد بود.
8- ضمن تاکيد بر گسترش همکاريهاي منطقه‌اي تاکيد مي‌نمائيم
که بايستي از طريق ايجاد اتحاديه‌هاي منطقه‌اي سياسي، فرهنگي، اقتصادي و... در
حوزه قفقاز نياز دولتها و ساکنان اين منطقه به قدرتهاي فرامنطقه‌اي کاهش يافته و
روابط فيمابين کشورهاي حوزه قفقاز با ايران تقويت گردد.
9- با اشاره به فرهنگ و تمدن مشترک مردم ايران و
قفقاز،خواستار اتخاذ تدابير مناسب از سوي متوليان امر جهت تحکيم و تعميق پيوندهاي
عاطفي، فرهنگي و اجتماعي مردم قفقاز با ايران مي‌باشيم که در اين خصوص علاوه بر
اقدامات اساسي،انجام برخي اقدامات نمادين از جمله نامگذاري بزرگ راه تبريز – جلفا
به نام بزرگ راه قفقاز پيشنهاد مي‌گردد.
10- در پايان ضمن تاکيد بر وجود حوزه فرهنگ مشترک تاريخي در
بين ساکنان قفقاز و ايران خواستار توسعه فرهنگي و ايجاد وحدت در عين کثرت اقوام و
مذاهب بوده و اعلام مي‌نمائيم دبير خانه همايش بين‌المللي قفقاز در بستر تاريخ با
موافقت جناب آقاي دکتر علوي؛ رياست فرهيخته دانشگاه تبريز و موسسه فرهنگي آران به
دبير خانه دائمي مطالعات قفقاز تبديل گرديده تا با اتکاء بر روشهاي علمي و فرهنگي
در زمينه شفاف سازي تاريخ منطقه و نيز بستر سازي براي گسترش روابط ايران با
کشورهاي حوزه قفقاز فعاليت نمايد.