از جمله تكاليف زوج نسبت به زوجه، پرداخت نفقه زوجه است كه در صورت استطاعت و تمكن مالي زوج، برعهده وي قرار گرفته و مكلف به پرداخت مستمر آن به زوجه مي‌شود. تمكين زوجه از زوج نيز از جمله تكاليف قانوني زوجه است كه با عقد نكاح به عهده وي قرار مي‌گيرد.

استطاعت و تمكن مالي زوج و تمكين زوجه، از جمله شرايط پرداخت نفقه است. بنابر اين در صورت وجود اين دو شرط (تمكين زوجه و استطاعت مالي زوج)، و استنكاف زوج از پرداخت نفقه، زوج مرتكب جرم «ترك انفاق» شده و مستوجب مجازات خواهد بود. به منظور آشنايي با نفقه و شرايط تحقق جرم ترك انفاق توجه به نكات ذيل خالي از فايده نيست:

نفقه زوجه شامل چيست؟ نفقه زوجه شامل «همه نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زوجه از قبيل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزينه‌هاي درماني و بهداشتي و خادم (در صورت عادت يا احتياج به واسطه نقصان يا مرض) مي‌باشد.

پرداخت نفقه از چه زمان آغاز مي‌شود؟ پس از انعقاد عقد ازدواج، تعهد زوج به پرداخت نفقه زوجه آغاز شده و اين تعهد تازماني كه رابطه زوجيت ميان زوجين برقرار است، ادامه مي‌يابد.

پرداخت نفقه به چه ترتيب صورت مي‌گيرد؟ زوج و زوجه با توافق يكديگر، روشي را براي پرداخت نفقه به زوجه انتخاب مي‌كنند و از آن پس، پرداخت نفقه به آن روش انجام مي‌گيرد.

تعيين ميزان نفقه چگونه است؟ براي تعيين ميزان نفقه، قانون، جدول يا فرمولي وجود ندارد بلكه ميزان نفقه بر مبناي نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زوجه و منطبق با عرف زمان و مكان زندگي زوجين تعيين مي‌شود.

تكليف عدم استطاعت مالي زوج چيست؟ پرداخت نفقه زماني بر زوج واجب است كه وي تمكن و استطاعت مالي لازم براي پرداخت آن را داشته باشد. بدين ترتيب، يكي از شرايط تحقق جرم ترك انفاق، «تمكن و استطاعت مالي زوج» است و در صورتي كه زوج توانايي و استطاعت لازم براي پرداخت نفقه نداشته باشد، ملزم به پرداخت نفقه نبوده و ارتكاب جرم ترك انفاق نيز منتفي خواهد بود.

تمكين زوجه: شرط ديگر تحقق جرم ترك انفاق، تمكين زوجه از زوج است. منظور از تمكين، انجام وظايف زناشويي است كه پس از ازدواج به عهده زوجه مي‌باشد. بنابراين، در صورتي كه زوجه بدون عذر موجه از ايفاي وظايف و تكاليف زناشويي خودداري نمايد و زوج نيز مبادرت به ترك انفاق وي نمايد، عمل ارتكابي زوج جرم نبوده و قابل تعقيب و مجازات نخواهد بود.

مجازات جرم ترك انفاق: در صورتي كه زوج تمكن مالي مناسب براي پرداخت نفقه داشته باشد و زوجه نيز از وي تمكين كند، و همچنان زوج از پرداخت نفقه خودداري نمايد، وي مرتكب جرم ترك انفاق شده كه عمل وي مستوجب حبس از 3 تا 5 ماه (به نظر قاضي رسيدگي‌كننده) مي‌باشد.

 

الهه فلاحي، كارشناس ارشد حقوق‌