«آفرینش و انسان» سلسله مقالاتی از محمدتقی جعفری است كه در مفهوم آفرینش و ارتباط آن با انسان با هم اشتراك دارند. این مجموعه مقالات، سخنرانی‌هایی است كه علامه جعفری در سال 1344 برای دانشجویان دانشگاه تهران ایراد كرده بود. او مباحثی از اصول و قوانین اسلامی را تدریس كرده و آن دروس در این كتاب به صورت رساله‌های كم حجمی جمع‌آوری شده است. در رساله نخست «آفرینش از دیدگاه ادیان» با نظری به آغاز خلقت، نظریه‌های نخستین درباره آفرینش انسان بیان می‌شود و تاریخ آفرینش و عمر كره زمین از میان آیات و روایات متعدد ادیان مختلف استخراج می‌شود. آغاز آفرینش در عهد قدیم، عهد جدید و قرآن و مقایسه روایات این هر سه در پایان رساله صورت می‌گیرد. رساله «ظهور جانداران روی زمین» با روش‌شناسی علمی و تقسیم‌بندی دانشمندان درباره دوره‌هایی كه زندگی در آنها دیده شده است، آغاز و در ادامه نظر اسلام در این باره مرور می‌شود.

آفرینش انسان نیز در تفكرات دانشمندان غیر‌اسلامی و آیات و روایات اسلامی تبیین شده است. علت آفرینش دستگاه هستی، هدفمندی جهان از دیدگاه قرآن، هدف نهایی آفرینش انسان، هدف انسان‌ها از نظر اسلام و هدف آفرینش انسان از نظر اسلام در رساله «هدفمندبودن آفرینش» بحث و بررسی شده است.

طبیعت انسان و پدیده‌های فردی طبیعت انسانی، آغازگر «انسان و عامل محرك تاریخ» است. تعریف لذت و الم، اصول لذایذ مادی مستقیم و غیرمستقیم و اصول لذایذ روحی مستقیم و غیرمستقیم در ادامه آمده‌اند.

جعفری به طبیعت انسان از نظر اسلام اشاره می‌كند و به تفسیر و ارزیابی انسان از نظر اسلام می‌پردازد. پدیده‌های اجتماعی طبیعت انسانی و راهیابی به عامل محرك تاریخ با قانون علیت، نیروی محرك و هدایت‌كننده بیان شده‌اند. نویسنده طرح اسلام را در خصوص روابط اجتماعی با اشاره به اشكال مختلف رابطه شامل رابطه طبیعی، مصنوعی، قراردادی و الهی بیان می‌كند.

در رابطه الهی به شكل بارزتری به رابطه خدا و طبیعت، انسان و جهان طبیعت، انسان‌ها با یكدیگر و انسان و خداوند پرداخته می‌شود. در این كتاب در بخش «استدراكات» خلاصه نظریه‌های دانشمندان مختلفی همچون هابل، باندی، گلد، هویل و فوولر درباره پیدایش جهان آمده است. مهم‌ترین حوادث اولیه جهان، نظریه پیدایش زمین و خورشید و جدول تقسیم‌بندی جدید شیمیایی و بیولوژیك موجودات زنده نیز بخش‌های پایانی این رساله‌اند. كتاب «انسان و آفرینش» نوشته محمدتقی جعفری است.