محسن اسماعیلی، حقو‌قدان، استاد دانشگاه تهران و عضو خبرگان رهبری در یادداشتی که برای ایکنا ارسال کرده است، از حسرت ترک ماه شعبان و استقبال از ماه رمضان نوشته است.

به گزارش ایکنا؛ متن کامل این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

بسم الله الرّحمن الرّحیم
همراه با امام خمینی(ره)؛
در حسرت شعبان المعظم و به استقبال رمضان المبارک

آخرین روزهای ماه شعبان ایام حزن و خوف اولیای خداست. آنها اندوهی بی‌پایان دارند که چرا از برترین موقعیت‌های زمانی بهترین استفاده‌های معنوی را نکردند و می‌ترسند که به دلیل این کوتاهی‌ها لیاقت ورود در ضیافت الهی در ماه مبارک رمضان را نیابند.

این غصه و آن هراس البته از گذشته‌های دور وجود داشته است؛ چنانکه ابَوُالصّلت هَروی روایت کرده است که در جمعه آخر ماه شعبان به خدمت حضرت امام رضا (علیه السّلام) رفتم. حضرت فرمود: ‌ ای ابوالصَّلْت اکثَر ماه شعبان رفت و این جمعه آخر آن است. پس تدارک و تلافی کن در آنچه از این ماه مانده است تقصیرهایی را که در ایّام گذشته این ماه کرده ای، و بر تو باد که بر آنچه نافع است برای تو رُو آوری و دعا و استغفار بسیار کن و تلاوت قرآن مجید بسیار کن و توبه کن به سوی خدا از گناهان خود، تا آنکه چون ماه مبارک درآید خالص گردانیده باشی خود را برای خدا، و مگذار در گردن خود امانت و حق کسی را مگر آنکه ادا کنی، و مگذار در دل خود کینه کسی را مگر آنکه بیرون کنی، و مگذار گناهی را که می‌کرده‌ای مگر آنکه ترک کنی، و از خدا بترس، و توکّل کن بر خدا در پنهان و آشکار امور خود، و هر که بر خدا توکّل کند خدا او را بس است.

و بسیار بخوان در بقیّه این ماه این دعا را: اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضی مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِیَ مِنْهُ؛ خدایا! اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیده‌ای در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان.

در خطبه معروف شعبانیه است که پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «‌أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ. شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ، هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ... »؛‌ ای مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خدا برترینِ ماه هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب هایش برترینِ شب‌ها و ساعاتش برترینِ ساعات است. ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت شده‌اید و از شایستگانِ کرامت الهی قرار داده شده اید... ».

اما برای ورود در این میهمانی کسب آمادگی لازم است، و ماه‌های رجب و شعبان به همین منظور در نظر گرفته شده‌اند. حیف که این دو ماه شریف و پربرکت گذشت و ما آمادگی پیدا نکردیم. اگر به همین وضع بمانیم نمی‌توانیم وارد میهمانی خدا شویم و از ماه مبارک رمضان هم بهره چندانی نمی‌بریم. از روزهای باقیمانده شعبان باید حداکثر استفاده را کرد و نیز از همین حالا برای استفاده بهتر از این فرصت برنامه ریزی کرد. در احوالات امام خمینی (ره) نوشته اند که در ماه رمضان ملاقات‌های خود را تعطیل می‌کردند تا بهره بیشتری از برکات این ماه ببرند. ایشان می‌فرمودند: «خود ماه رمضان، کاری است»، به همین دلیل کارهای دیگر را کم می‌کردند و بیشتر به دعا و قرآن می‌پرداختند.

همچنین، امام راحل بزرگوار در روزهای پایانی ماه شعبان نصایحی شنیدنی به طلاب داشته اند که می‌تواند برای ما نیز آموزنده و بیدار کننده باشد. ایشان فرموده اند: «‌در اين ماه شعبان با مناجات شعبانيه كه از اول تا آخر اين ماه دستور خواندن آن وارد شده- خدای تبارك و تعالی را هيچ مناجات كرديد؟ و از مضامين عالی و آموزنده آن در ايمان و معرفت بيشتر نسبت به مقام ربوبيت استفاده نموديد؟ درباره اين دعا وارد شده كه اين مناجات حضرت امير، عليه السلام، و فرزندان آن حضرت است؛ و همه ائمه طاهرين، عليهم السلام، با آن خدا را می‏‌خوانده‌‏اند، و كمتر دعا و مناجاتی ديده شده كه درباره آن تعبير شده باشد كه همه ائمه‌(ع) آن را می‏‌خوانده‏‌اند و با آن خدا را مناجات می‏‌كرده‏‌اند. اين مناجات در حقيقت مقدمه‌‏ای جهت تنبه و آمادگی انسان برای پذيرش وظايف ماه مبارك رمضان می‏‌باشد؛ و شايد برای اين باشد كه به انسان آگاه ملتفت انگيزه روزه و ثمره پر ارج آن را تذكر دهد.

... اين جمله اِلهی هَب لي كَمالَ الاِنقطاعِ إليكَ، شايد بيانگر اين معنا باشد كه مردان آگاه الهی بايد پيش از فرارسيدن ماه مبارك رمضان خود را برای صومی كه در حقيقت انقطاع و اجتناب از لذات دنياست (و اين اجتناب به طور كامل همان انقطاع إلی اللّه می‏باشد. ) آماده و مهيا كنند. كمال انقطاع به اين سادگی حاصل نمی‏‌شود. احتياج فوق‌العاده به تمرين، زحمت، رياضت، استقامت و ممارست، دارد تا بتواند با تمام قوا از ما سوی اللّه منقطع گردد و به غير خداوند توجهی نداشته باشد. تمام صفات وارسته انسانی در انقطاع كامل إلی اللّه نهفته است. و اگر كسی بدان دست يافت، به سعادت بزرگی نايل شده است. ليكن با كوچكترين توجه به دنيا محال است انقطاع إلی اللّه تحقق يابد. و كسی كه بخواهد روزه ماه مبارك رمضان را با آن آدابی كه از او خواسته‌‏اند انجام دهد، لازم است انقطاع‏ كامل داشته باشد تا بتواند مراسم و آداب مهمانی را بجا آورد، و به مقام ميزبان تا آنجا كه ممكن است عارف گردد. طبق فرمايش حضرت رسول اكرم (ص) (به حسب خطبه‌‏ای كه به آن حضرت منسوب است) همه بندگان در ماه مبارك رمضان به مهمانی خداوند تعالی دعوت شده‌‏اند و مهمان پروردگار خود می‏‌باشند. آنجا كه می‌‏فرمايد: ايّها الناس، إنه قد اقبل اليكم شهر اللّه... و قد دعيتم فيه إلی ضيافة اللّه. شما در اين چند روزی كه به ماه مبارك رمضان مانده به فكر باشيد؛ خود را اصلاح كرده توجه به حق تعالی پيدا نماييد؛ از كردار و رفتار ناشايسته خود استغفار كنيد؛ اگر خدای نخواسته گناهی مرتكب شده‏‌ايد، قبل از ورود به ماه مبارك رمضان توبه نماييد؛ زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهيد. مبادا در ماه مبارك رمضان از شما غيبتی، تهمتی، و خلاصه گناهی، سربزند، و در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمان‌سرای باری تعالی آلوده به معاصی باشيد.

شما در اين ماه شريف به ضيافت حق تعالی دعوت شده‌‏ايد: «دعيتم فيه إلی ضيافة اللّه» خود را برای مهمانی باشكوه حضرت حق آماده سازيد. لا اقل به آداب صوری و ظاهری روزه پايبند باشيد. (آداب حقيقی باب ديگری است كه به زحمت و مراقبت دايم نياز دارد). معنای روزه فقط خودداری و امساك از خوردن و آشاميدن نمی‏‌باشد؛ از معاصی هم بايد خودداری كرد. اين از آداب اوليه روزه می‌‏باشد كه برای مبتدی‌هاست. (آداب روزه برای مردان الهی كه می‏‌خواهند به معدن عظمت برسند غير از اين می‏‌باشد‌). شما اقلاً به آداب اوليه روزه عمل نماييد؛ و همان طور كه‏ شكم را از خوردن و آشاميدن نگه می‌‏داريد، چشم و گوش و زبان را هم از معاصی باز داريد. از هم اكنون بنا بگذاريد كه زبان را از غيبت، تهمت، بدگويی و دروغ نگه داشته، كينه، حسد، و ديگر صفات زشت شيطانی را از دل بيرون كنيد. اگر توانستيد، انقطاع إلی اللّه حاصل نماييد؛ اعمال خود را خالص و بی‏‌ريا انجام دهيد؛ از شياطين انس و جن منقطع شويد؛ ليكن به حسب ظاهر از رسيدن و دست يافتن به چنين سعادت ارزنده‌‏ای مأيوس می‌‏باشيم؛ اقلاً سعی كنيد روزه شما مشفوع به محرمات نباشد.

در غير اين صورت اگر روزه شما صحيح شرعی باشد، مقبول الهی نبوده بالا نمی‏‌رود. بالا رفتن عمل و مقبوليت آن، با صحت شرعی خيلی تفاوت دارد. اگر با پايان يافتن ماه مبارك رمضان، در اعمال و كردار شما هيچ گونه تغييری پديد نيامد و راه و روش شما با قبل از ماه صيام فرقی نكرد، معلوم می‏‌شود روزه‏ای كه از شما خواسته‏‌اند محقق نشده است؛ آنچه انجام داده‌‏ايد روزه عامه حيوانی بوده است.

در اين ماه شريف كه به مهمانسرای الهی دعوت شده‏‌ايد، اگر به حق تعالی معرفت پيدا نكرديد يا معرفت شما زيادتر نشد، بدانيد در ضيافة اللّه درست وارد نشديد و حق ضيافت را بجا نياورديد. نبايد فراموش كنيد كه در ماه مبارك، كه «شهر اللّه» می‏‌باشد و درهای رحمت الهی به روی بندگان باز است و شياطين و اهريمنان- به حسب روايت- در غل و زنجير به سر می‏‌برند، اگر شما نتوانيد خود را اصلاح و مهذب نماييد، نفس اماره را تحت مراقبت و كنترل خود درآوريد، هواهای نفسانيه را زير پا گذاشته علاقه و ارتباط خويش را با دنيا و ماديت قطع كنيد، بعد از پايان يافتن شهر صيام، مشكل است بتوانيد اين مسائل را به مرحله عمل درآوريد. بنابراين، از فرصت استفاده كنيد و پيش از آنكه اين فيض عظمی سپری گردد، در مقام اصلاح، تزكيه و تصفيه امور خود برآييد؛ خود را برای انجام وظايف ماه صيام آماده و مهيا سازيد. طوری نباشد كه پيش از فرارسيدن شهر رمضان، همانند ساعت به دست شيطان كوك شده در اين يك ماه كه شياطين در زنجيرند، شما به طور خودكار به معاصی و اعمال خلاف دستورات اسلام مشغول گرديد! گاهی انسان عاصی و گناهكار بر اثر دوری از حق و كثرت معصيت آنچنان در تاريكی و نادانی فرو می‌‏رود كه ديگر نيازی به وسوسه شيطان ندارد، خود به رنگ شيطان در می‏‌آيد».

اللهم وفقنا لما تحب و ترضی