درگذشت علامه "علي ‏اكبر دهخدا" نويسنده لغت‏نامه بزرگ دهخدا (1334ش)

علي ‏اكبر دهخدا در 5 اسفند 1258ش در تهران ديده به جهان گشود. وي علوم ابتدايي و سطوح عالي را در ايران سپري كرد. سپس براي تكميل علوم جديد به اروپا سفر نمود و مدت پنج سال به تحقيق و تفحّص پرداخت. بازگشت دهخدا به ايران مصادف با نخستين طليعه افكار آزادي‏خواهانه و شروع مبارزات جنبش مشروطيت در ايران بود. دهخدا كه با استبداد و مظالم آن زمان شديداً مخالف بود، به صف مبارزان پيوست و به نگارش مقالات تند و طنزآميز پرداخت.

او كه از همكاران روزنامه صوراسرافيل بود، پس از توقيف و تعطيلي روزنامه به اروپا تبعيد شد. دهخدا پس از استقرار مشروطيت به ايران بازگشت و در روزنامه ‏هاي مختلف نويسندگي كرد. او در ايام جنگ جهاني اول و مهاجرت آزادي‏خواهان، در يكي از ايلات بختياري منزوي گرديد و در آنجا مقدمات تدوين لغت‏نامه بزرگ خود را پي‏ريزي نمود.

اين اثر مهم علمي و ادبي دهخدا، آن‏چنان گسترده، دقيق و غني است كه مي‏توان آن را يكي از شاهكارهاي بزرگ زبان فارسي در قرن اخير دانست. كارهاي ادبي و انتقادي دهخدا از نظر سبك و سليقه كم‏نظير است و نوآوري او در طنزنويسي، مكتبي نوين در زبان و ادبيات فارسي به وجود آورد.

در زمينه شعر نيز، دهخدا آثاري برجسته دارد كه با بياني ساده و دلنشين سروده شده است. دهخدا همچنين با گردآوري كتاب امثال و حكم كه مجموعه‏اي از بيست و چهار هزار ضرب المثل فارسي است، نخستين فرهنگ نامه عرفي و عاميانه را در زبان فارسي تدوين كرد. وي سرانجام در هفتم اسفند 1334ش در 76 سالگي در تهران درگذشت و در قبرستان ابن بابويه در ري مدفون شد.

رحلت فقيه وارسته و عالم فاضل آيت ‏اللَّه "ميرزا هاشم آملي" (1371 ش)

حضرت آيت‏اللَّه ميرزا هاشم آملي، فقيه و عالم بزرگ معاصر، در حدود سال 1283 ش برابر با 1322 ق، در روستايي نزديك لاريجان از توابع آمل در مازندران به دنيا آمد. ايشان پس از پشت سرگذاشتن تحصيلات مقدماتي، راهي تهران شد و در مدرسه سپهسالار اين شهر اقامت گزيد. او در آن مدرسه مورد توجه شهيد آيت‏اللَّه سيد حسن مدرس قرار گرفت و از استاداني همچون ميرزا طاهر تنكابني، ميرزا ابوالحسن شعراني و محمدعلي شاه آبادي بهره برد. ميرزا هاشم آملي سپس در قم در محضر درس حضرات آيات شيخ عبدالكريم حائري يزدي و سيد محمدحجت كوه كمره‏اي حاضر شد و پس از چندي به درجه رفيع اجتهاد نائل آمد. اين فقيه سترگ از آن پس براي بهره‏مندي از محفل پر رونق نجف، عازم آن ديار گرديد. ايشان در نجف، در درس حضرات آيات سيدابوالحسن اصفهاني، ميرزاي ناييني و آقا ضياءالدين عراقي حاضر شد و به مقام والايي در علم دست يافت. ميرزا هاشم آملي از آن پس حلقه درس خود را در نجف و قم تشكيل داد و فضلاي بسياري در محضر معظم‏له پرورش يافته و به درجات بالاي علمي دست يافتند كه حضرات آيات: ميرزا جواد تبريزي، ناصر مكارم شيرازي، عبداللَّه جوادي آملي، حسن حسن‏زاده آملي، سيد جعفر كريمي، سيد مصطفي و سيدعلي محقق داماد، محمد محمدي گيلاني و اسماعيل صالحي مازندراني و ده‏ها عالم فاضل از آن جمله‏اند. آيت‏اللَّه ميرزا هاشم آملي، به عنوان يكي از شيوخ فقها و مراجع تقليد قم به شمار مي‏رفت و در جريان انقلاب اسلامي ايران، از آغاز اولين نهضت روحانيان و مردم در قضيه انجمن‏هاي ايالتي و ولايتي گرفته تا قيام 15 خرداد 1342 و بعد از آن، تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران، آن بزرگوار به عنوان يكي از مراجع تقليد در كنار رهبر انقلاب اسلامي، حضرت امام خميني(ره) قرار داشت و علاوه بر شركت در جلسات علما، در مواقع ضروري ديدگاه‏هاي خود را با صدور اعلاميه به آگاهي همگان مي‏رساند. اين فقيه جليل تمام عمر را با كمال زهد، تقوا و صدق و صفا و در نهايت عزت نفس گذرانيد و به هيچ يك از تجملات دنيوي، اعتنايي نداشت. از جمله آثار چاپي ايشان، كتاب الطهاره، الصلاة و الصوم مي‏باشند. اين عالم رباني سرانجام در هفتم اسفند 1371 ش برابر با چهارم رمضان 1413ق در 88 سالگي به لقاءاللَّه پيوست و در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه به خاك سپرده شد.

درگذشت "ابوريحان بيروني" دانشمند بزرگ مسلمان(440 ق)

محمد بن احمد بن ريحان هروي خوارزمي بيروني معروف به ابوريحان بيروني، از مشاهير حكماي نامي و اكابر فلاسفه‏ي اسلامي ايران زمين مي‏باشد كه در فنون رياضي، طب، نجوم و ساير علوم زمان خود، متبحر بوده است. وي نزديك به چهل سال در هند اقامت گزيد و علاوه بر تسلط كامل به زبان آن‏ها، افكار حكماي هند و فلاسفه‏ي يونان را ضميمه‏ي معارف اسلامي نمود و علوم و معارف اسلامي را در بلاد هندوستان رواج كلي داد. هم‏چنين در رياضيات، هيئت و جغرافيا فعاليت‏هاي علمي زيادي داشته و كتب گوناگوني نگاشته است. وي معاصر حكيم ابوعلي مسكويه، ابوسهل مسيحي و ابوعلي سينا، بوده است. اين فيلسوف و حكيم بزرگ مسلمان، قرن‏ها قبل از دانشمندان غربي، كروي بودن زمين را كشف كرد و بر اساس محاسبات خود به اين نتيجه رسيد كه زمين هر روز يك بار به دور خود و هر سال يك بار به دور خورشيد مي‏چرخد. ابوريحان بيروني به زبان‏هاي عربي، يوناني و سانسكريت تسلط داشت و با تكيه بر دانش گسترده‏ي خويش، كتاب‏هاي متعددي را ترجمه كرد. علاوه بر آن حدود نيمي از آثار با ارزش اين دانشمند نامي مسلمان در علم رياضيات و نجوم مي‏باشد. الارشادُ في احكامِ النجوم، زيج مسعودي و مالَلهِند از جمله تاليفات اوست.

تولد "ويكتورهوگو" نابغه ادبيات فرانسه (1802م)

ويكتور ماري هوگو، درخشان‏ترين چهره ادبي قرن نوزدهم فرانسه، در 26 فوريه 1802م در شهر بِزانْسون اين كشور به دنيا آمد. وي از سال‏هاي ابتدايى زندگي وارد عرصه ادبيات شد و آثار بزرگان اين رشته را مطالعه كرد. هوگو در 25 سالگي به عضويت آكادمي فرانسه درآمد و هم‏زمان با آن به عنوان يكي از اعضاي مجلس مقنّنه انتخاب شد. وي در زمان حكومت ناپلئون سوم، به دليل مخالفت با سياست‏هاي مستبدانه او، از پاريس تبعيد شد و مدت 19 سال يعني در تمام مدت امپراتوري ناپلئون سوم در تبعيد به سر برد. كتاب‏هاي غم‏انگيز و منظومه‏هاي شيوايى كه در اين دوران نوشته است، از تلخ كامي‏هاي او در اين ايام حكايت دارد و كتاب معروف بينوايان از يادگارهاي اين دوران است. وقتي كه بنيان امپراتوري ناپلئون سوم متزلزل گرديد، هوگو آزاد شد و با شكوه تمام به پاريس بازگشت. از آن زمان بود كه به دليل رنج‏ها و مشقات دوران تبعيد، از سياست كناره گرفت و كارهاي ادبي خود را ادامه داد. با اين حال مردم فرانسه براي بزرگ‏داشت هوگو در جشن تولد هشتاد سالگي او، جشن بزرگي برپا كردند و در برابر خانه او تجمعي‏صميمانه برپا نمودند. هوگو را بنيان‏گذار مكتب رومانتيسم مي‏دانند كه بر اساس آن احساسات و تخيل بر عقل برتري داشت و هنرمند در اين مكتب بايد بدون هيچ قيدي به بيان احساسات خود بپردازد. هرچند پس از هوگو، رمانتيسم پيشرفت كرد، ولي درزمان هوگو به اوج توانايى و رونق خود رسيد. وي در اشعارش از همه موضوعات، سخن رانده و از همه صورت‏ها و اشكال هنري بهره جسته است؛ از سروده‏هاي حماسي تا هجوگويى و از مرثيه تا غزل. در اشعار هوگو، مضاميني چون تضاد شب و روز، نيكي و بدي، وجداني و بي‏وجداني و روشني و تاريكي مد نظر قرار گرفته است. مسئله بزرگ از ديدگاه هوگو، بي‏عدالتي است كه از آن به عنوان بدي ياد كرده است. هوگو داراي نيرومندترين و متنوع‏ترين استعدادهاي هنري قرن خود بود و افتخارش از افتخارات معمول مردان بزرگ ادب فراتر رفت. از معروف‏ترين آثار اين نويسنده شهير فرانسه و جهان مي‏توان به رمان‏هاي بينوايان، ناپلئون كوچك، تيره‏بختان، تاريخ يك جنايت، مردي كه مي‏خندد، گوژپشت نوتردام و كارگران دريا، اشاره كرد. ويكتور هوگو سرانجام در 22 مه سال 1885م در 83 سالگي در اوج شهرت درگذشت و پس از تشييعي با شكوه در پاريس به خاك سپرده شد.

 

روز برگزاري "وارتانانک" جشن بزرگ ملي مسيحيان

عید وارتانک سالروز قیام ملی ارامنه به رهبری وارتان مامیکونیان می باشد.