یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها انتخابات امسال مجلس و دوره های قبل، شیوه تبلیغات است که در این دوره فضای مجازی به طور ویژه ای مد نظر نامزدان قرار گرفته است.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بهنام عبداللهی: «۳۵۸ نفر برای ۱۹ کرسی رقابت می کنند»؛ این را معاون سیاسی و اجتماعی استاندار آذربایجان شرقی اعلام کرده است. او می‌گوید که تبلیغات کاندیداهای مجلس شورای اسلامی از ساعات اولیه بامداد ۲۴ بهمن ماه جاری آغاز شده و تا ساعت ۸ صبح یک اسفند ماه ادامه خواهد داشت.
علیار راستگو از کاندیداهای مجلس می‌خواهند قانون جدید انتخابات به ویژه بخش مربوط به تبلیغات را به شکلی دقیق مطالعه کنند. او گفته که عکس کاندیداها باید در اندازه ۱۰ در ۱۵ سانتی متر بوده و سایر اوراق و آثار تبلیغاتی نیز باید در اندازه ۵۰ در ۷۰ سانتی متر چاپ شوند. اما او درباره شرایط تبلیغات در فضای مجازی چیزی نگفته است.
شهرداری‌ها هم از همان ساعت اولیه آغاز تبلیغات، با نصب سازه‌های تبلیغاتی در سطح شهر بسترهای لازم را برای تبلیغات کاندیداها آماده کرده‌اند. حالا ۲۶ بهمن است و در جلوه شهر تفاوت زیادی با سال ۹۴ دیده می‌شود.
فضای مجازی خوب اما غیرقابل اعتماد
تعداد تابلوها، بنرها، پوسترها و فضاسازی‌های انتخاباتی کم شده اما تفاوت زیادی در تعداد کاندیداهای این دو دوره دیده نمی‌شود. مردم می‌گویند علت، پررنگ‌تر شدن فضای مجازی است.
«هرروز به گروه، کانال یا صفحه جدیدی اضافه می‌شوم، بدون آنکه کسی بپرسد، بدون آنکه اجازه بگیرند.» این را محسن برومند یک جوان فعال در فضای مجازی با خبرنگار مهر در میان می‌گذارد.
او می‌گوید: به عقیده من علت کم رنگ شدن تبلیغات فیزیکی و فضاسازی در سطح شهر رغبت کاندیداهای مجلس شورای اسلامی به تبلیغات در فضای مجازی است و البته من هم به آنها حق می‌دهم.»
محسن روزانه ساعت‌های زیادی در فضای مجازی فعالیت می‌کند و همین باعث شده حالا این فضا به منبع اصلی دیده‌ها، شنیده‌ها و دانسته‌هایش تبدیل شود. هرچند خودش هم اعتراف می‌کند که «فضای مجازی زیاد قابل اعتماد نیست.»
در سال ۹۶، در اجرای مصوبه بیست و هفتمین جلسه شورای عالی فضای مجازی کشور دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی تدوین و ابلاغ شد. این قانون ۱۴ ماده دارد.
در سال ۹۶، در اجرای مصوبه بیست و هفتمین جلسه شورای عالی فضای مجازی کشور دستورالعمل فعالیت تبلیغی انتخابات در فضای مجازی تدوین و ابلاغ شد. این قانون ۱۴ ماده دارد.
بر اساس ماده ۴ این قانون «نامزدهای انتخاباتی مکلفند پیامک انبوه تبلیغاتی خود را صرفاً از طریق اپراتورهای داخلی و بر اساس مصوبات شورای عالی فضای مجازی ارسال کرده و شماره و نام اپراتور طرف قرارداد خود را به فرماندار مرکز حوزه انتخابیه و هیأت نظارت مربوطه اعلام کنند».
یا در ماده ۶ این قانون آمده که «نامزدها برای انتشار مطالب خود مجازند در چارچوب قوانین و مقررات و در رسانه‌های دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام نمایند.»
ماده ۷ نیز نامزدها و طرفداران آنها را از تبلیغ علیه دیگر نامزدها منع کرده است. این موضوع در ماده ۸ هم دیده می‌شود: «هرگونه توهین، تهمت، افترا و انتشار اسرار مطابق قانون مجازات اسلامی و قانون جرایم رایانه‌ای توسط نامزدهای انتخاباتی در فضای مجازی ممنوع بوده و با متخلفین طبق قوانین و مقررات برخورد خواهد شد.»
نظارت بر اجرای دقیق این قوانین نیز بر عهده ستاد انتخابات و وزارت کشور است که در ماده ۱۳ بر ضرورت رسیدگی خارج از نوبت و فوق العاده تاکید شده است.
بی اخلاقی‌هایی که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد
اما این روزها چه مقدار از این قوانین رعایت و آیا با خاطیان برخورد می‌شود؟ یکی از فعالان فضای مجازی و گردانندگان یکی از صفحات پرمخاطب مجازی که نمی‌خواهد نامش در این گزارش انتشار یابد، در این باره می‌گوید: متأسفانه نظارت دقیقی برای تبلیغات در فضای مجازی وجود ندارد.
او در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید که افراد ناخواسته به گروه‌ها و صفحات هواداری نامزدان انتخابات دعوت می‌شوند و حتی دیده شده که برای جذب کاربر بیشتر، می‌گویند با اضافه کردن ۱۰۰ کاربر مبلغ ۱۰۰ هزار تومان واریز می‌شود اما عملاً این اتفاق هرگز نمی‌افتد.
علیرضا انصاری یکی دیگر از شهروندان فعال در فضای مجازی است که درباره اتفاقات و تحولات اخیر در تبلیغات انتخاباتی می‌گوید: «چندماه پیش به صفحه‌ای عضو شدم که محتوای چندرسانه ای و بیشتر سرگرمی داشت، اما در یکی دو روز اخیر متوجه شدم که این صفحه تغییر هویت داده و با عنوان یکی از نامزدها فعالیت می‌کند.
البته از طرفی دیگر عده‌ای معتقدند هجوم نامزدان انتخاباتی به فضای مجازی و انتقال تبلیغات از فضای واقعی به این فضا، نکات مثبت بسیاری در پی داشته است.
نیما رضایی، یک کارشناس جامعه شناس می‌گوید هر چند تبلیغات در فضای مجازی اثرگذاری کمتری دارد، اما از لحاظ بصری در سطح شهر شاهد آشفتگی نیستیم.
او اضافه می‌کند که با شیوه تبلیغات در فضای مجازی از اتلاف هزینه چاپ بنر و پوستر جلوگیری می‌شود و این برای محیط زیست و کاهش مصرف کاغذ نیز بسیار ارزشمند است.
تبلیغات واقعی یا مجازی؛ نتیجه بعداً مشخص می‌شود
هرچند این کارشناس معتقد است در شیوه جدید، شور انتخاباتی در سطح شهر نسبت به دوره‌های قبلی کاهش یافته: «برخی افراد نیز در فضای مجازی حضور ندارند پس می‌توان نتیجه گرفت که تبلیغات محیطی برای طیف وسیع‌تری تأثیرگذار بوده است.»
مردم هم راضی اند. رقیه میرزایی از ساکنان منطقه بازار تبریز است که معمولاً به علت قرارگیری در مرکز شهر، در تبلیغات انتخاباتی، بیشتر مورد توجه نامزدان قرار می‌گیرد. حالا این شهروند می‌گوید که این روزها بیشتر در فضای مجازی کارهای تبلیغاتی انجام می‌شود و شهر جلوه نسبتاً آراسته‌ای دارد.
اما او از برخی نامزدهای انتخاباتی که از محل‌ها و سازه‌های معین برای نصب پوسترهای خود استفاده نمی‌کنند و نمای ساختمان‌ها را مورد آسیب قرار می‌دهند، انتقاد می‌کند: «ما میلیون‌ها تومان برای نمای ساختمان مان هزینه کرده‌ایم و حالا با نصب بنر و پوستر و حتی بعضاً نوشتن اسامی با اسپری رنگ، خسارت سنگینی متحمل می شویم».
حالا حدود چهار روز تا پایان موعد رسمی تبلیغات نامزدان انتخاباتی فرصت باقی است. برخی نامزدان در عمل نشان می‌دهند که با استفاده از فضای مجازی، با کمترین هزینه می‌توان بیشترین بهره را برد.
گفته می‌شود هزینه متوسط انتشار یک پست در صفحات پرطرفدار بین ۲۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومان و معادل با چاپ یک بنر است؛ البته پس از اعلام نتایج مشخص خواهد شد که کدام یک، بازدهی بیشتری داشته است.