طرح دوروزه شدن تعطیلات آخرهفته در شهرهای ایران از جمله تبریز، برخلاف باورهایی که وجود دارد، نه‌تنها برای اقتصاد مضر نیست بلکه طرحی سبز برای محیط زیست و روح و روان افراد به شمار می‌آید.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: عصر چهارشنبه موقع خداحافظی از هم‌دیگر می‌توانیم بگوییم «تعطیلات آخرهفته خوبی داشته باشید»؛ اگر پنجشنبه در تمام هفته‌های تقویم رنگ قرمز بگیرد.
مثل تهران که چندین سال است به‌جای تعطیلی آخر هفته، تعطیلات آخرهفته را تجربه می‌کند. اینکه چه‌قدر ساکنان پایتخت ایران تعطیلات آخرهفته خوب یا بدی را پشت سر می‌گذارند به بحث و بررسی‌های بیش‌تری نیاز دارد اما آنچه شهروندان تهرانی می‌گویند، ترافیک کمتر و آنچه مسئولان می‌گویند مصرف کمتر انرژی، مهم‌ترین عایدی تعطیلی پنجشنبه‌هاست.
اگر تهران را در نظر نگیریم، سایر شهرهای بزرگ ایران یک‌روز تعطیلی را در هر هفته تجربه می‌کنند و به همین ترتیب ایران در کنار بوتان و نپال، جزو ۳کشور دنیاست که تعطیلات پایان‌هفته یک‌روزه دارد.
برخلاف باورهایی که بین افکار عمومی وجود دارد و به‌رغم تعطیلات مناسبتی متعددی که در تقویم ایران وجود دارد، کارکنان ایرانی یک‌ماه کمتر از میانگین جهانی به تعطیلات می‌روند.
محسن پوررضایی، یک جامعه‌شناس معتقد است که «تعطیلات آخر هفته» یا آنچه در زبان خارجی با عنوان «ویک‌اند» از آن یاد می‌شود در ایران وجود ندارد و آنچه هست، صرفاً سرکار نرفتن است.
او به خبرنگار مهر توضیح می‌دهد که علت این موضوع، از طرفی یک‌روزه بودن تعطیلات آخر هفته در بیش‌تر شهرهای کشور و از طرفی نداشتن برنامه مناسب برای گذران اوقات فراغت در خانواده‌های ایرانی است.
پوررضایی می‌گوید: برای مثال اگر در تبریز پنجشنبه‌ها هم به تعطیلات آخر هفته اضافه شود، خانواده‌ها می‌توانند برنامه‌ای مناسب تدارک ببینند درحالی که یک‌روزه بودن تعطیلی آخر هفته باعث می‌شود بیش‌تر افراد زمان در اختیار خود را به خواب و استراحت بیش‌تر صرف کنند.
پنجشنبه‌هایی که در عمل بی‌اثر است
کارمندان و کارکنان دولتی که بیش‌تر امورات‌شان را با هماهنگی مرکز (تهران) انجام می‌دهند، می‌گویند پنجشنبه‌ها به جهت تعطیلی ادارات در تهران، عملاً نمی‌توانند کارهای اثربخشی داشته باشند و امورات جاری را صورت بدهند. آن‌ها همچنین معتقدند که تعطیلی پنجشنبه‌ها از مصرف بی‌رویه انرژی به‌ویژه در فصل تابستان جلوگیری می‌کند.
اما بخش خصوصی و فعالان اقتصادی این‌گونه فکر نمی‌کنند. آن‌ها نگران هستند که تعطیلی پنجشنبه‌ها به اقتصاد صدمه وارد کند. علیرضا بخشی، یک فعال اقتصادی در تبریز به خبرنگار می‌گوید: شرکت ما با دوشیفت کاری در روز و عدم‌تعطیلی در روزهای جمعه، آنطور که باید سوددهی داشته باشد ندارد، ادارات دولتی چگونه با ۵روز کاری در هفته می‌خواهند اثربخش باشند؟
نادر قاضی‌پور، نماینده مردم آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است که تعطیلی پنجشنبه‌ها به ضرر اقتصاد کشور است. او می‌گوید: در چند سال گذشته وزارت خانه‌ها، مراکز قضائی و به تبعیت از آن برخی ادارات در تهران روزهای پنجشنبه تعطیل هستند ولی تعطیلی سراسری کشور در پنجشنبه‌ها با توجه به شرایط فعلی به هیچ وجه به نفع اقتصاد کشور نیست.
نگران اقتصاد نباشید
اما با وجود تردیدها نسبت به اثر اقتصادی این تغییر، تجربه نشان داده با دوروزه شدن تعطیلات، اقتصاد از محل افزایش بهره‌وری و تحریک بخش‌هایی چون گردشگری منتفع خواهد شد.
برای مثال تبریزیها در تعطیلات آخر هفته‌شان با سفرهای درون‌شهری یا درون‌استانی بخش‌های مختلف تفریحی، رفاهی و گردشگری از جمله بازار را فعال‌تر می‌کنند.
اما با وجود تردیدها نسبت به اثر اقتصادی این تغییر، تجربه نشان داده با دوروزه شدن تعطیلات، اقتصاد از محل افزایش بهره‌وری و تحریک بخش‌هایی چون گردشگری منتفع خواهد شد.
مجلس شورای اسلامی چندسال است که موضوع تعطیلی پنجشنبه‌ها را بررسی می‌کند. طرح دوروزه شدن تعطیلات از سال ۱۳۹۵ در کشور مطرح شده است. با این وجود به نظر می‌رسد ساکنان بهارستان و پاستور نتوانسته‌اند طی این سه سال بر موانع ذهنی دو روزه شدن تعطیلات غلبه کنند. نگاه به روند زمانی «مدیریت تعطیلات» در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها از مدت‌ها پیش متوجه چربش آثار سو دوروزه شدن تعطیلات بر هزینه‌های آن شده‌اند به نحوی که در حال حاضر ایران، بوتان و نپال تنها کشورهایی هستند که تعطیلات پایان هفته یک روزه دارند.
یکی از باورهای نادرستی که باعث تعلل در این موضوع شده، تعدد تعطیلات مناسبتی و ترس از شناخته‌شدن ایران به «کشور تعطیلات» است. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود تفاوت ۱۵ روزه میان تعطیلات مناسبتی در ایران و میانگین تعطیلات مناسبتی در دنیا، به علت یک روزه بودن تعطیلات در ایران بر خلاف کشورهای دیگر، مجموع تعداد روزهای سرخ تقویم در ایران در حدود یک ماه کمتر از صفحات سرخ رنگ تقویم اکثر قریب به اتفاق کشورهای دنیاست.
از طرفی دیگر کاهش ساعات کاری در روزهای پنجشنبه در عمل هیچ فایده‌ای برای مردم و کارکنان نداشته است. همه کارکنان برای حضور در محل کار خود از وسیله حمل و نقل استفاده می‌کنند، نمی‌توانند برای تمام روز خود برنامه تفریحی تدارک ببینند و بر کارهایی که انجام می‌دهند تمرکز کافی ندارند.
سال گذشته در روزهایی که هوای تبریز به شکل نگران‌کنندهای آلوده بود، استاندار سابق آذربایجان شرقی پیشنهاد تعطیلی پنجشنبه‌ها را مطرح کرد و خواست که ابعاد این موضوع به شکلی کارشناسانه بررسی شود.
مجید خدابخش در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای تبریز گفته بود: پیشنهاد تعطیلی ادارات و مدارس در روزهای پنجشنبه باید بررسی شود تا مزایا و معایب این تصمیم مشخص شود.
اصلاح الگوی پراکنش تعطیلات در سایه تعطیلی پنجشنبه‌ها
اصلاح الگوی پراکنش تعطیلات، از دیگر مزایای تعطیلات دوروزه آخر هفته است. یکی از عواملی که باعث می‌شود در تعطیلات مناسبتی همچون تعطیلات سال نو یا تعطیلات عید فطر ترافیک شدیدی در جاده‌های کشور حاکم شود و تصادف‌های مرگ‌باری رخ بدهد، همان نبودن وقت مناسب برای سفر در دیگر روزهای سال است.
در کنار همه این موارد، اثرات روانی تعطیلات آخر هفته غیرقابل انکار است. جعفر بهروزی، یک روانشناس و استاد دانشگاه به خبرنگار مهر می‌گوید: افراد طبیعتاً به‌ازای ساعت‌ها و روزهایی که کار می‌کنند، به ساعت‌ها و روزهایی نیاز دارند که استراحت کنند و جسم و روح خود را برای آغاز دوباره کار آماده بسازند.
او معتقد است که یکی از عواملی که باعث می‌شود کارمندان ایرانی به ناکارآمدی محکوم شوند، همان نداشتن اوقات فراغت و تفریحات مناسب برای بازسازی روحیه‌شان است. بهروزی می‌گوید: اگرچه برخی معتقدند کارمندان در اداره کارهای سنگین و فیزیکی انجام نمی‌دهند اما روح و روان انسان زمانی آرامش پیدا می‌کند که در محل کار حضور نداشته باشد.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در اواخر اردیبهشت‌ماه سال جاری طرحی را که خواستار تعطیلی روز پنجشنبه در تمامی مراکز اداری و قضائی بود به هیأت رئیسه مجلس تقدیم کردند. طراحان این پیشنهاد درصدد بودند با توجه به تعطیلی مراکز قضائی، مجلس و بخش عمده‌ای از نظام اداری و آموزشی پایتخت در روز پنجشنبه، تعطیلی ششمین روز هفته را به سایر استان‌ها و شهرستان‌ها هم تعمیم دهند. همچنین نمایندگان در نظر داشتند تا با همسان‌سازی ساعات کاری در شهرستان‌ها با تهران، با بسط ساعات پایان ادارات در روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعات کار هفتگی در ادارات دولتی را در سطح ۴۴ ساعت حفظ کنند.
اینکه کشور ما در جمع سه‌کشوری قرار دارد که تعطیلات آخر هفته یک‌روزه دارند اما از لحاظ اقتصادی حتی در جمع ۲۰ کشور برتر اقتصادی جهان هم نیست؛ به‌طور زیادی مشخص می‌کند که توجه به کیفیت ساعات کار به‌جای کمیت آن، می‌تواند کارسازتر باشد. شاید به همین خاطر است که در سال‌های اخیر کشورهای توسعه‌یافته در پی سه‌روزه شدن تعطیلات آخر هفته‌شان هستند.