خشونت، پدیده‌ای است که شاید از دیدن و یا حتی تنها با شنیدن روایتی از آن، چهره‌‌ای جالب بر خود نگیرید اما متأسفانه پدیده‌ای است که هر روز در زیر پوست شهر، شاهد آن هستیم، واقعه‌ای تلخ که در بیشتر موارد، نتیجه‌ای جز پشیمانی به همراه ندارد.
به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، زمانی که از خشونت و پرخاشگری سخن به میان می‌آید، اغلب افراد تصاویر و مفاهیم متعددی در ذهن خود تجسم می‌کنند، مفاهیمی مانند قتل، جنگ، ترور و ...، این در حالی است که مصادیق خشونت و پرخاشگری دامنه وسیعی را داراست.وقتی بخواهیم پرخاشگری و خشونت را در جامعه و در بین افراد بررسی کنیم، انواع و اقسام آن خود را بروز می‌دهند.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند؛ «خشم، همنشین بدی است، عیب‌ها را آشکار، بدی‌ها را نزدیک و خوبی‌ها را دور می‌کند» ،گذشته از عواملی مانند قتل و خشونت‌های جنسی که متأسفانه قربانیان بسیاری را در بر گرفته است بد نیست به جلوه‌های روزمره خشونت که بسیار ساده هم هست، اشاره کرد.
اگر بخواهیم روزمره‌ترین نوع خشونت و پرخاشگری را به ویژه در کلانشهرها بیان کنیم به راحتی خشونت در رانندگی، عاملی است که می‌توان با قاطعیت به آن اشاره کرد.
امری که با چند ساعت در سطح شهری همچون کلانشهر تبریز، می‌توان آن را به راحتی لمس کرد و با آن روبخ رو شد، سرعت و سبقت‌های غیرمجاز، صدای نابهنجار بوق خودروهایی که حکایت از آخرین درجه خشونت رانندگان است و یا از همه وحشتناک‌تر استفاده از زنجیر چرخ و قفل فرمان توسط رانندگان به هنگام بروز تصادف، صرفاً جهت کنترل خشم خود.
آنچه در این میان باید اهمیت دو چندانی قائل شد، این نکته است که والدین اولین و بهترین الگو برای فرزندان خود هستند کودکانی که از همان اوایل با یک حرکت رفتاری کوچک سریعاً از آن الگوبرداری می‌کنند. به این‌گونه که اجتماعی شدن فرآیندی است که از طریق آن کودکان، رفتارها و نگرش‌های خود را فرا می‌گیرند که این فرآیند حتی از مدارس و رسانه‌ها نیز تأثیر می‌پذیرد.
اگر در جامعه افراد از طریق متوسل شدن به خشونت و پرخاشگری به اهداف خود دست یابند نه تنها این معضل ریشه‌کن نمی‌شود بلکه رفته رفته افراد از آن به عنوان یک مهارت و توانایی یاد خواهند کرد. اگر به همین منوال پیش رود افراد زیر پا گذاشتن حق و حقوق دیگران را برای خود یک آپشن در نظر خواهند گرفت که فقط مختص آنهاست.
خشونت از دیدگاه روانشناسی
نسرین زمانی، روانشناس بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس ضمن تأکید بر اینکه خشونت حالتی از رفتار است که با استفاده از زور فیزیکی و یا غیرفیزیکی فرد خشن خواسته خود را به دیگران تحمیل می‌کند، افزود: خشونت ممکن است در اثر خشم اتفاق افتد و از نظر لغوی به معنای خشکی، تندی و سختی است.
وی ادامه داد: هرگونه رفتاری که با هدف وارد کردن آسیب به یک یا بیش از یک پدیده صورت گیرد، رفتار خشونت‌آمیز نام می‌گیرد، رفتار خشونت‌آمیز می‌تواند در سطح آگاهانه یا ناآگاهانه صورت گیرد همچنین خشونت استفاده از زور فیزیکی به منظور قراردادن دیگران در وضعیتی بر خلاف خواست‌شان است.
این روانشناس بالینی، عوامل محیطی (اجتماعی – فرهنگی) و خانوادگی را منشأ خشونت دانست و افزود: زمینه خانوادگی، عوامل روان‌پزشکی و روان‌شناختی، عوامل اجتماعی، اقتصاد و ساختارهای اقتصادی، مشکلات نقش‌ها، آداب و رسوم، سنت‌ها و رسانه‌های گروهی نیز با نشان دادن خشونت از عوامل تقویت‌کننده خشونت هستند.
وی، عمده‌ترین پیامدهای زادن حس خشونت در شخص قربانی را ، ترس و وحشت، شوک و اضطراب، انزوا و خود زندانی ساختن از ترس، پناه به تنهایی، فرار از خانه، دلسردی به زندگی و یا اشخاص افسردگی‌های روانی، سردردهای دایمی، دیدن خواب‌های وحشتناک و ترس‌آور، تقویت منفی‌گرایی در وجود شخص قربانی، بدگویی و عیب‌جویی، ناهماهنگی در محیط خانواده و اجتماع، سقط جنین، اعتیاد و رجوع به دخانیات،عزت نفس پایین، خودکشی‌ها، فشارهای روانی، مراعات نکردن نزاکت‌های اجتماعی، تنفر، از دست دادن اشتغال و تحصیل بیان می‌کند.
خشم خود را چگونه مهار کنیم ؟
۱. قبل از اینکه چیزی بگویید فکر کنید
در زمان عصبانیت خیلی راحت ممکن است چیزهایی را به زبان بیاورید که بعداً از گفتن آنها حسابی پشیمان شوید. چند دقیقه مکث کرده، چیزی به زبان نیاورید و فکرتان را جمع کنید و بگذارید طرف مقابل‌تان هم همین کار را بکند.
۲- وقتی آرام‌تر شدید، عصبانیت‌تان را ابراز کنید
وقتی توانستید روشن و واضح فکر کنید، ناراحتی‌تان را به طریقی قاطع اما نه هجومی ابراز کنید. نگرانی‌ها و نیازهایتان را به روشنی و وضوح کامل بدون اینکه موجب ناراحتی طرف‌مقابل شوید، برای او شرح دهید.
۳- کمی ورزش کنید
فعالیت جسمی به خالی کردن استرس‌هایی که موجب عصبانیت می‌شود، کمک می‌کند. اگر احساس می‌کنید عصبانیت‌تان در حال افزایش است، به پیاده‌روی بروید یا زمانی را برای انجام فعالیت فیزیکی موردعلاقه‌تان صرف کنید.
۴- به خودتان استراحت دهید
استراحت کردن فقط برای بچه‌ها نیست. در طول ساعت‌هایی از روز که فوق‌العاده برایتان استرس‌زاست، به خودتان وقفه‌هایی برای استراحت دهید. چند دقیقه زمان آرام و بی‌سروصدا به شما کمک خواهد کرد احساس بهتری پیدا کرده و برای کنار آمدن با مشکلات پیش رو آماده‌تر شوید.
۵-راهکارهای ممکن را بررسی کنید
به جای اینکه روی چیزی که دیوانه‌تان کرده تمرکز کنید، سعی کنید مشکل را حل کنید. آیا اتاق نامرتب فرزندتان عصبانیتان کرده است؟ در آن را ببندید. آیا همسرتان هر شب برای شام دیر می‌آید؟ برنامه شامتان را دیرتر بگذارید. به خودتان یادآور شوید که عصبانیت نه‌تنها هیچ چیز را حل نمی‌کند، بلکه بدتر هم می‌کند.
6. از ضمیر "من" استفاده کنید
برای جلوگیری از انتقاد کردن یا مقصر دانستن کسی که فقط فشار بین شما را بیشتر خواهد کرد، برای توضیح مشکل جملاتتان را با ضمیر "من" شروع کنید. سعی کنید تا جایی که می‌توانید به طرف‌مقابل احترام بگذارید مثلاً به جای "تو هیچ‌وقت در کارهای خانه کمک نمی‌کنی" بگویید، "من ناراحت شدم که بدون اینکه به من برای جمع کردن میز شام کمک کنی، گذاشتی رفتی.
۷- کینه به دل نگیرید
بخشش ابزاری بسیار قوی است. اگر اجازه دهید که عصبانیت و سایر احساسات منفی بر احساسات مثبت شما غلبه کنند، خواهید دید که با تلخی و ناعدالتی خودتان نابود شده‌اید اما اگر بتوانید کسی که اذیت‌تان کرده است را ببخشید، هر دو شما می‌توانید از آن موقعیت درس بگیرید. منطقی نیست که از همه آدم‌ها توقع داشته باشید در همه شرایط همان‌طوری رفتار کنند که شما دوست دارید.
۸. برای خالی کردن فشار، شوخ‌طبعی کنید
شوخی و خنده به مقابله با فشار عصبی کمک می‌کند. از شوخ‌طبعی برای مواجهه با چیزی که عصبانیتان کرده است و انتظارات و توقعات غیرواقع‌بینانه‌ای که داشته‌اید استفاده کنید. البته از طعنه و ریشخند دوری کنید زیرا ممکن است موجب جریحه‌دار شدن احساسات دیگران شده و همه چیز را بدتر کند.
۹- مهارت‌های تمدداعصاب را تمرین کنید
وقتی اعصاب‌تان خرد شده و خشم‌تان قلیان می‌کند، از مهارت‌های تمدد اعصاب کمک بگیرید. تمرینات تنفس عمیق، تجسم یک تصویر آرامش‌بخش یا تکرار کلمه یا عبارتی که آرام‌تان می‌کند، بسیار به دردتان خواهد خورد. حتی می‌توانید موسیقی آرامش‌بخش گوش دهید، در دفترچه خاطراتتان بنویسید یا چند حرکت یوگا را تمرین کنید.
۱۰. بدانید چه زمان نیاز به کمک دارید
یادگرفتن کنترل عصبانیت برای همه آدم‌ها سخت است. اگر به نظرتان عصبانیت شما شدیداً خارج از کنترل است و باعث می‌شود دست به کارهایی بزنید که بعداً پشیمان شوید یا به اطرافیانتان آسیب برسانید، حتماً از متخصص کمک بگیرید.
زمانی در پایان با تاکید بر بالا بودن آمار خشونت تصریح کرد: این را نه فقط اعداد به دست آمده در نتیجه پژوهش‌ها که نگاهی به جامعه هم نشان می‌دهد: «٦٦درصد از زنان حداقل یک بار از ابتدای زندگی مشترک، خشونت را تجربه کرده‌اند، ٤٨درصد زنان باردار در معرض خشونت خانگی قرار گرفته‌اند، میانگین خشونت علیه کودکان ٢٨,٢درصد است، ١٠درصد سالمندان مورد خشونت قرار گرفته‌اند و ٧٢درصد پرستاران در طول دوره کاری‌شان، با خشونت مواجه بوده‌اند.»
مراجعه بیش از ۲۵ هزار نفر به دلیل نزاع
طبق آمار موجود در پزشکی قانونی آذربایجان‌شرقی، در طول هفت ماهه اول امسال، ۲۵ هزار و ۳۶۷ نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به ادارات پزشکی قانونی استان آذربایجان‌شرقی مراجعه کرده‌اند این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که تعداد مراجعان، ۲۳ هزار و ۹۴۴ نفر بوده حدود ۶ درصد افزایش داشته است.
به گزارش پزشکی قانونی آذربایجان‌شرقی از کل مراجعان نزاع در طی هفت ماهه اول امسال، ۶ هزار و ۹۵۴ نفر زن و ۱۸ هزار و ۴۱۳ نفر مرد بوده‌اند.
توضیح اینکه افزایش مراجعان زن طی این مدت حدود ۹ درصد و مراجعان مرد در حدود ۵ درصد گزارش شده است.
گفتنی است؛ کل آمار مراجعان مدعی نزاع در سال ۹۶ برابر با ۳۵ هزار و ۳۳۷ نفر بوده که از این تعداد ۹ هزار و ۵۳۵ نفر زن و ۲۵ هزار و ۸۰۲ نفر مرد بوده است.
تئوری چرخشی خشونت
امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس مطرح کشور در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز ضمن تأکید بر اینکه خشونت پدیده‌ای اجتماعی است و جامعه ما از نظر خشونت و نبود شادی در ردیف بالایی قرار دارد، افزود: از اصلی‌ترین عوامل خشونت در جامعه‌ای ایرانی بیکاری، به تصویر کشیدن برنامه‌های متعدد از خشونت، فقر، گرانی، نامناسب بودن محیط خانواده و اجتماعی را می‌توان نام برد که شرط آن فراهم آوردن اسباب این شادی، نشاط و کم کردن خشونت و پرخاشگری است.
وی ادامه داد: جامعه شهری جامعه‌ای است که زندگی شهری در آن شتاب گرفته است، همچنین رانندگی، ترافیک و علاوه بر این برخوردهای ارباب‌رجوع، فیلم و سریال‌های خشونت‌آمیز، اخبار مربوط به جنگ همه زمینه‌ساز خشونت هستند. خشونت، ذاتی و فطری، نژادی و ارثی نیست بلکه تمام عوامل از جمله خانواده، مدرسه در آن نقش دارند.
قرایی‌مقدم در پایان خاطرنشان کرد: البته در درون خانواده، با توجه به تحقیقاتی که به وسیله «مارگارت مید»، بزرگ‌ترین مردم‌شناس اجتماعی روی دو قبیله «آراپش» و »موندوگومور» انجام داده معلوم شده نحوه شیر دادن مادر و شست و شوی کودک در خلق و خو، خشونت و پرخاشگری او مؤثر است.