مهاجرت علما و مردم تهران به قم و آغاز هجرت كبري در جريان نهضت مشروطه (1285ش)

در ادامه نهضت مشروطه، پس از آن كه خواسته‏هاي علما و مردم در مورد تاسيس عدالت خانه و اجراي قوانين اسلام و... عملي نشد، علما تصميم گرفتند كه به قم مهاجرت نموده و در حرم حضرت معصومه(س) تحصن كنند. درنهايت در 24 تير 1285 ش برابر با 23 جمادي الاول 1324، حضرات آيات سيد محمدطباطبايي و سيد عبداللَّه بهبهاني در رأس يك گروه هزار نفري به سوي قم حركت كردند و مهاجرت كبري را شروع نمودند. همچنين شيخ فضل‏اللَّه نوري، سه روز بعد با فراهم آوردن جمعيت بسيار زياد، از تهران به قم هجرت نمود. اين مهاجرت، موجي از يك قيام در سراسر كشور ايجاد كرد و علماي بزرگ زمان از قبيل آقانجفي اصفهاني و آخوند ملاقربانعلي زنجاني از روحانيون مشهور و متنفذ اصفهان و زنجان، به اين تحصن پيوسته و روحانيون ساير شهرها با تلگراف‏هاي متعدد، در انجام خواسته متحصنين قم پافشاري نمودند. در جايي كه نهضت در اوج پيروزي قرار داشت و مظفرالدين شاه قاجار هم خواسته رهبران نهضت را پذيرفته بود، به واسطه دست‏هاي مرموزي كه در جريان بود، اولين انحراف نهضت آشكار شد و عده‏اي از مردم، ناآگاهانه به سفارت انگليس پناهنده شدند و در حياط سفارت تحصن كردند. تحصُّن بيش از بيست هزار نفر از مردم در سفارت انگلستان، هرچند در ظاهر به بهانه حفظ جان مردم صورت مي‏گرفت ولي در واقع نوعي تعدّي از احكام اسلامي بود كه استعمار پير به دنبال آن بود. اين انحراف بعدها تا آنجا كشيده شد كه شيخ فضل‏اللَّه را كه خود، از رهبران مشروطه به شمار مي‏رفت، به دليل مخالفت با مشروطه غيرمشروعه، به جوخه دار سپردند. سرانجام بر اثر فشار متحصنين، مظفرالدين شاه تمامي خواسته‏هاي آنان را پذيرفت و در 14 مرداد 1285ش، طي فرماني، ضمن عزل عين‏الدوله، صدر اعظم مستبد خود، دستور برگزاري انتخابات و تشكيل مجلس شورا را صادر كرد. در نهايت علما و مردم متحصن در قم، ده روز بعد از امضاي فرمان مشروطه، با احترام به تهران بازگشتند.

ترور روحاني مجاهد آيت‏ اللَّه "سيدعبداللَّه بهبهاني" يكي از سران اصلي مشروطيت (1289ش)

آيت اللَّه سيدعبداللَّه بهبهاني در اوايل قرن سيزدهم هجري شمسي در شهر نجف اشرف به دنيا آمد و تحت توجّهات پدر فاضل و مجاهدش، سيد اسماعيل مجتهد بهبهاني، تحصيل علوم ديني را آغاز كرد. آقا سيدعبداللَّه، به زودي در حلقه درس عالم و فقيه بزرگ شيعه، حاج ميرزا محمدحسن شيرازي معروف به ميرزاي بزرگ جاي گرفت و به سرعت مدارج عالي علمي را پيمود. آيت اللَّه بهبهاني قبل از انقلاب مشروطيت نيز از روحانيان و علماي مشهور ايران به شمار مي‏رفت و در امور سياسي دخالت داشت. وي با آغاز نهضت مشروطه، به صف مبارزان پيوست و با ياري و همكاري آيت اللَّه سيدمحمد طباطبايي، رهبري مشروطه‏خواهان را به عهده گرفت. آيت اللَّه بهبهاني در رهبري نهضت مشروطه، نقش بسزايي داشت و در اين راه، زحمات فراواني را متحمل شد. وي پس از به توپ بستن مجلس و پس از ضرب و شتم و اهانت به ايشان، به دستور محمدعلي شاه قاجار به كرمانشاه تبعيد شد و پس از چند ماه راهي عتبات گرديد. آيت اللَّه بهبهاني پس از فتح تهران توسط مشروطه‏طلبان، به پايتخت بازگشت و از آن پس نفوذ فوق‏العاده‏اي در مجلس پيدا كرد. ميانه‏روها كه اكثريت مجلس دوم را تشكيل مي‏دادند از بهبهاني پيروي مي‏كردند كه اين امر خشمِ تندروان را برانگيخت و تصميم به قتل آيت‏اللَّه بهبهاني گرفتند. سرانجام با نقشه تندروها، در 24 تيرماه 1289 ش برابر با نهم رجب 1328 ق، مزدوران به خانه اين روحاني مجاهد رفته و با شليك سه گلوله، وي را به شهادت رساندند. پس از شهادت ايشان، مجلس شوراي ملي و بازار تهران تعطيل و عزاي عمومي اعلام شد. بعدها پيكر آيت اللَّه بهبهاني به شهر نجف منتقل و مدفون گرديد. گويند ترور اين عالم مجاهد به تحريك "سيدحسن تقي‏زاده" بوده است.

وفات "ابن خزيمه" محدث و فقيه (311 ق)

ابوبكر محمد بن اسحاق بن خزيمه معروف به ابن خزيمه، در سال 223 ق متولد شد و از دوران جواني براي كسب علوم مختلف ديني به سرزمين‏هاي ديگر سفر كرد. ابن‏خزيمه سپس به تاليف كتب متعدد همت گماشت وآثار زيادي از خود بر جاي گذارد. مهم‏ترين اثر چاپي او كتاب التوحيد و اثبات صفات الرّب نام دارد كه در زمينه‏ي بحث‏هاي اعتقادي اسلام نگاشته شده است. ابن خزيمه در اين كتاب مفصلاً عقايد خود را در باب يگانگي خداوند بر مبناي آيات قرآن مجيد و روايات نقل شده از اهل بيت پيامبر گرامي اسلام بيان كرده و سپس صفات خداوند را شرح داده است. ابن خزيمه به هنگام مرگ، 88 سال داشت.

تصرف و اشغال بيت المقدس در فلسطين توسط سپاهيان صليبي (1099م)

جنگ‏هاي صليبي عنوان يك سلسله از جنگ‏هايى است كه طي قرون يازده تا سيزده ميلادي با تهاجم مسيحيان به سرزمين‏هاي اسلامي به وقوع پيوسته است. در اين نبردها كه به بهانه نجات قبر حضرت عيسي(ع) از دست مسلمين آغاز گرديد قتل و غارت و استثمار و استعمار مسلمين، هدف اصلي جنگجويان مسيحي بود. در سال 1095م پاپ اوربانوس با شعار "اين است اراده خدا"، نسبت به تصرف بيت‏المقدس توسط مسلمانان، كه از آنها به عنوان دشمن ياد نمود، اظهار نگراني كرد و براي آزادسازي آنْ از ياران مسيح(ع) كمك خواست. از اين‏رو، اولين جنگ صليبي در نيمه اوت 1096م با شركت اقوام اروپايى آغاز شد و مسيحيان به طرف فلسطين به راه افتادند. آنان در مسير خود پس از كشتار و قتل عام در شهرهاي منطقه آسياي صغير و به ويژه انطاكيه، به راه خود ادامه دادند. شهر بيت‏المقدس در آن زمان در اختيار خلفاي فاطمي بود و گرچه در ابتداي كار، دولت فاطمي به صليبيون پيشنهاد دوستي داد اما آنها كه براي قتل و غارت و تصرف آن شهر حركت كرده بودند ضمن رد اين پيشنهاد، خود را به آن منطقه رساندند. در اين هنگام، اردوي چهارصد هزار نفري مسيحيان براي تسلط بر بيت‏المقدس آماده مي‏شدند و درخواست كمك والي اين شهر از مصر به عنوان مقر خلفاي فاطمي به جايى نرسيد. صليبيون حدود 40 روز به محاصره شهر ادامه دادند و سرانجام پس از چند حمله، موفق شدند بخشي از ديوار دفاعي شهر را ويران نموده و پس از فرار مدافعين آن، سربازان صليبي وارد شهر شدند. در نهايتْ در روز 15 ژوئيه 1099 بيت‏المقدس سقوط كرد. مردم شهر تسليم شدند و پرچم امان فرمانده صليبي‏ها برافراشته شد، اما سربازان مسيحي بدون توجه به اين مسئله آنچنان قتل و غارت و كشتاري به راه انداختند كه همه مورخين، اعم از مسيحي و مسلمان، به آن اذعان نموده‏اند. در جريان اين حمله وحشيانه در مسجدالاقصي بيش از هفتاد هزار نفر به قتل رسيدند و اين آغازي بود بر تسلط مسيحيان بر اولين قبله مسلمين.