«ملامهدی نراقی» با يادگيری خط و زبان عبری و لاتين، با رهبران مذهبی اقليت‌ها وارد بحث و مناظره می‌شود و از متن كتب مذهبی آنان با خط عبری مطالبی را بر حقانيت رسالت پيامبر بزرگ اسلام(‌ص) نقل و ترجمه می‌كند.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، 18 شعبان، برابر است با سالروز درگذشت «ملامهدی نراقی»، در سال 1209 هجری قمری.

شهر زيبا و تاريخی كاشان در طول تاريخ به «دارالمؤمنين» معروف بوده است. همواره عالمان بزرگ و نامیِ فراوانی از آن ظهور كرده‌اند و جهان اسلام از وجود نورانی آنان بهره‌های چشم‌گيری برده است. دانشمندانی كه هر كدام با تأليفات خود در رشته‌های گوناگون چراغ هدايت شدند و يكی پس از ديگری در عرصه‌های علم و حكمت درخشيدند و بر زيبايی‌های اين شهر جلوه ديگر بخشيدند.

در اين شهر با افول هر ستاره، ستاره‌ای ديگر طلوع می‌كند. در سال 1091 قمری هنگامی كه دانشمند توان‌گر ملامحسن فيض كاشانی چشم از دنيا فرو می‌بندد از آن پس فروغ و نشاط معنوی شهر كاشان رو به افول و خمودی می‌نهد. اين شهر حدود چهل سال زانوی غم به بغل می‌گيرد و به انتظار طلوع ستاره درخشان ديگر می‌نشيند.

تا اين‌كه در سال 1128 قمری در نراق ـ يكی از روستاهای اطراف كاشان ـ نوزادی از مادر متولد می‌شود. پدر وی كه ابوذر نام داشت و از كارگزاران ساده دولتی بود، به اميد اين‌كه فرزندش از ناشران حقيقی شريعت محمدی(ص) و از منتظران واقعی حضرت مهدی(عج) باشد نام او را «محمدمهدی» می‌گذارد.

اين فرزند دوران كودكی و نوجوانی را در روستای نراق سپری می‌كند. در همان اوان نوجوانی علاقه شديدی نسبت به تحصيل علم و آگاهی از واقعيت‌های هستی در وجود خود احساس می‌كند. پس فرصت را از دست نداده، با ذوق و شوق فراوان آماده يادگيری علوم و معارف اسلامی می‌شود. بدين سال محمدمهدی آوای هجرت سر می‌دهد و برای ثبت نام در مدرسه علوم دينی كاشان به سوی آن ديار روانه می‌شود.

حوزه‌های علميه آن دوران، از نظر پذيرش، برنامه روشن و ثابتی نداشت. هر علاقه‌مندی تنها با مراجعه و معرفی آوردن از سوی روحانی محل می‌توانست به آسانی وارد مدرسه شود و از همان روز در پای درس استاد، حق حضور داشته باشد. او نيز اين مرحله را پشت سر می‌گذارد و يكی از حجره‌های مدرسه را برای مطالعه و اقامت شبانه‌روزی خود انتخاب می‌كند.

البته سادگی ورود عاشقان حقيقت به حوزه‌های علميه بدان معنا هم نبود كه از هيچ نوع نظم و برنامه‌ای برخوردار نباشد، بلكه طلاب علاوه بر اين‌كه زير نظر استادان دلسوز و پرتلاش راهنمايی شده، پرورش می‌يافتند، در طول دوران تحصيل خود، امتحان‌های سخت و گوناگونی از قبيل فقر، بيماری، كمبود استاد و مشكلات خانوادگی و... را يكی پس از ديگری از سر می‌گذراندند.

آثار:

در فقه لوامع الاحكام، معتمد الشيعه، انيس التجار، انيس الحجاج، المناسك المكيه، صلاة الجمعة، تحفة رضوية؛ در اصول فقه تجريد الاصول، جامعة الاصول، رسالة الاجماع، انيس المجتهدين؛ در فلسفه و حكمت جامع الافكار و فاقد الانظار، اللمعة الالهيه فی الحكمة المتعاليه، شرح الالهيات من كتاب الشفاء و...

به اين ترتيب تنها افرادی می‌توانستند در اين مرحله حساس قبول شده، نمره عالی به دست آورند كه از روحية قوی، علاقه، پشتكار و انگيزه الهی برخوردار باشند و تنها اين گروه بودند كه تا آخر نيز در اين سنگر پرخطر می‌ماندند و از كيان اسلام و مسلمانان دفاع می‌كردند.

هنور نتيجه اين مرحله از آزمون در مورد محمدمهدی درست روشن نشده بود. معلوم نبود وی در جرگه كدام يك از اين دو گروه قرار خواهد گرفت. آيا به سرنوشت آن كسانی دچار خواهد شد كه با اندك گرفتاری و دشواری، درس و بحث و مدرسه را رها كردند و رفتند يا اين‌كه آستين همت بالا زده، طريق عشق و عرفان در پيش می‌گيرد؟

در هر صورت او با توكل به خداوند يكتا و تكيه بر اراده آهنين، تلاش مخلصانه خويش را پی می‌گيرد و در حلقه درس انديشمند توانا مرحوم ملا «جعفر بيدگلی» حاضر می‌شود. چندين سال از محضر پرفيض اين عالم فرزانه خوشه‌های علم و حكمت می‌چيند و دوره مقدمات، سطح و مقداری از دروس عالی را در شهر كاشان به پايان می‌رساند.

چون درس‌های موجود در كاشان نمی‌توانست خواسته‌های علمی و مشكلات درسی او را پاسخ دهد به ناچار برای تكميل اندوخته‌های علمی، راهی حوزه علميه اصفهان می‌شود. در آن‌جا پس از مدتی اقامت و جستجو در بين عالمان تراز اول، حكيم پارسا مرحوم مولی اسماعيل خواجويی را به استادی انتخاب می كند و در حدود سی سال توقف در آن شهر از كرسی درس وی از جمله: فقه، اصول، كلام، فلسفه، حساب، هندسه و نجوم استفاده‌های شايان می‌برد.

هم‌چنين از محضر استاد كل فلسفه مرحوم محمدزمان كاشانی و شيخ محمد مهدی هرندی نيز بهره‌های فراوان كسب می‌كند. اين دوره از تحصيل ايشان در اصفهان نقش بسزايی در رشد و نبوغ علمی وی بر جای می‌نهد و استعدادهای نهفته‌اش را به خوبی شكوفا كرده، او را به مرحله باروری می‌نشاند.

ديری نمی‌پايد كه در زمره عالمان و استادان بزرگ حوزه اصفهان قرار گرفته، در ميان آنان همانند ستاره پرنور می‌درخشد. ملا مهدی نراقی در آن‌جا علاوه بر تحصيل، تدريس و تحقيق، به تبليغ و ارشاد مردم نيز همت می‌گمارد و حتی با يادگيری خط و زبان عبری و لاتين نزد عالمان يهودی، با رهبران مذهبی اقليت‌ها وارد بحث و مناظره می‌شود و از متن كتب مذهبی آنان با خط عبری مطالبی را بر حقانيت رسالت پيامبر بزرگ اسلام(‌ص) نقل و ترجمه می‌كند.

چون درس‌های موجود در كاشان نمی‌توانست خواسته‌های علمی و مشكلات درسی او را پاسخ دهد به ناچار برای تكميل اندوخته‌های علمی، راهی حوزه علميه اصفهان می‌شود. در آن‌جا پس از مدتی اقامت و جستجو در بين عالمان تراز اول، حكيم پارسا مرحوم مولی اسماعيل خواجويی را به استادی انتخاب می كند و در حدود سی سال توقف در آن شهر از كرسی درس وی از جمله: فقه، اصول، كلام، فلسفه، حساب، هندسه و نجوم استفاده‌های شايان می‌برد

نراقی پس از سال‌ها تلاش و تحقيق در نجف و كربلا، دوباره به وطن خود كاشان باز می‌گردد تا جان در بدن دارد در خدمت مردم قرار گيرد. او در حل مشكلات آنان لحظه‌ای درنگ نمی‌كند و منزل ساده وی پناهگاه هر دردمند و مظلوم قرار گرفته، گره كور و نزاع‌های ريشه‌دار در خانه باصفای وی بازگشته، به صلح و محبت تبديل می‌شوند و اين بدان سبب است كه او هميشه در تلخی‌ها و خوشی‌های زندگی در كنار آنان قرار می‌گرفت.

از اين عالم توانمند تأليفات گران‌بهايی در رشته‌های گوناگون به يادگار مانده كه هر كدام آن‌ها از اهميت ويژه‌ای برخوردار است. فهرست اجمالی آن به اين شرح است: در فقه لوامع الاحكام، معتمد الشيعه، انيس التجار، انيس الحجاج، المناسك المكيه، صلاة الجمعة، تحفة رضوية؛ در اصول فقه تجريد الاصول، جامعة الاصول، رسالة الاجماع، انيس المجتهدين؛ در فلسفه و حكمت جامع الافكار و فاقد الانظار، اللمعة الالهيه فی الحكمة المتعاليه، شرح الالهيات من كتاب الشفاء، قرة العيون فی الوجود و الماهيه، لمعات العرشيه، الكلمات الوجيزه، انيس الحكماء، انيس الموحدين؛ رياضيات و هيئت توضيح الاشكال (هندسه اقليدسی)، رسالة تحرير اكرثاذر سينوس، رسالة عقود انامل، المستقصی (هيئت)، المحصل (هيئت)، معراج السماء (هيئت)؛ در اخلاق جامع السعادات، جامع المواعظ.

ديگر آثار وی عبارت‌اند از: محرق القلوب (مقتل)، مشكلات العلوم (كشكول)، نخبة البيان (تشبيه، استعاره و محسنات بديعه)، طائر قدسی (ديوان اشعار) و حواشی و تعليقات بر آثار علمای پيشين. بيشتر اين كتاب‌های گران‌سنگ به صورت نسخه‌های خطی دركتابخانه‌های مختلف نگهداری می‌شود و تنها حدود 10 مورد از آن به مرحله چاپ و نشر رسيده و بعضی از آن‌ها نيز مانند «انيس التجار» چندين بار چاپ شده و از سوی مراجع بزرگ هم‌چون آيات عظام سيدمحمد كاظم طباطبائی يزدی، سيداسماعيل صدر و شيخ عبدالكريم حائری يزدی حاشيه‌هايی بر آن زده شده است.

اين عالم خدمت‌گزار پس از سال‌ها فداكاری و خدمت، روز شنبه 18 شعبان 1209 در هشتاد و يك سالگی در شهر كاشان به ديار ابدی می‌شتابد و با پرواز جاودانی خويش ملت مسلمان عصر خود را به عزا و ماتم می‌نشاند. در آن حال پيكر پاك و مطهر نراقی با شكوه و عظمت فراوان در اين شهر تشييع می‌شود و سپس به نجف اشراف منتقل شده، در كنار حرم اميرالمؤمنين علی(ع) سر بر آستان علوی می‌گذارد و برای هميشه در آن مكان مقدس آرام می‌گيرد.*

*منابع: عبدالرحيم اباذری، مقاله «ملا مهدی نراقی»، برگرفته از مركز جهانی اطلاع‌رسانی آل‌البيت؛ پايگاه اطلاع‌رسانی دارالعرفان