به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام ‌والمسلمين «سيدمحمدمهدی احمدی» دانش‌آموخته فقه، اصول فقه و فلسفه و كلام اسلامی از حوزه علميه قم و مدرس اين دروس در حوزه است.

 بخش‌‌های اول و دوم از گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار سرويس انديشه و علم ايكنا با اين استاد حوزه علميه تقديم ‌‌شد. حجت‌الاسلام ‌احمدی تأكيد كرد كه ريشه علم «كلام» در شيعه، قرآن و روايات است و در قرآن، نهج‌البلاغه و روايات ائمه معصومين(ع)، مباحث و مسائل فلسفی و كلامی مطرح شده است.

حجت‌الاسلام ‌والمسلمين سيدمحمدمهدی احمدی در پاسخ به اين سؤال كه آيا اين رأی شما كه معتقديد بسياری از مسائل كلام اسلامی ملهم از آيات قرآن و روايات است، با اين اعتقاد كه كلام اسلامی با فلسفه اسلامی بسيار آميخته شده است، منافات ندارد؟، گفت: در خود قرآن هم مسائل فلسفی داريم.

وی افزود: خيلی از آيات قرآن جنبه فلسفی دارند. قطعا فلسفه ما با آيات قرآن و روايات بيگانه نيست، به خصوص ملاصدرا در اسفار خود كه به مباحث عقلی می‌پردازد، شواهدی از آيات قرآن و روايات هم می‌آورد پس فلسفه ما جدا و مجزا از آيات قرآن و روايات نيست.

خيلی از آيات قرآن جنبه فلسفی دارند. قطعا فلسفه ما با آيات قرآن و روايات بيگانه نيست، به خصوص ملاصدرا در اسفار خود كه به مباحث عقلی می‌پردازد، شواهدی از آيات قرآن و روايات هم می‌آورد. پس فلسفه ما جدا و مجزا از آيات قرآن و روايات نيست

مدرس فلسفه و كلام اسلامی حوزه علميه قم تأكيد كرد: ولی فيلسوف مسلمان از آيات و روايات، در اثبات مسائل توحيد، نبوت و معاد الهام و كمك گرفته است كه در اين باره خود نهج‌البلاغه مملو از مسائل فلسفی است لذا به اعتقاد ما فلسفه اسلامی در اين جهت، هماهنگی كامل با قرآن و سنت دارد.

وی تصريح كرد: پس ميان اعتقاد به ملهم بودن مسائل كلام اسلامی از قرآن و روايات و آميختگی كلام اسلامی با فلسفه اسلامی، منافاتی نيست؛ چرا كه فلسفه اسلامی، فلسفه خشك و بی‌روحی نيست، البته اين امر به اين معنا هم نيست كه هر سخنی كه فلاسفه و متكلمين گفته‌اند، مورد تأييد ماست.

حجت‌الاسلام ‌و المسلمين احمدی افزود: علت اين امر هم اين است كه متكلم مسلمان درصدد است تا آن‌چه كه از آيات و روايات گرفته را مدلل كند كه اين دلايل را از قرآن هم می‌تواند اخذ كند. فيلسوف مسلمان هم در حقيقت جهان هستی را با روش خود كه برهانی است، تبيين می‌كند، ليكن اين روش فيلسوف مسلمان، منافاتی با قرآن و سنت هم ندارد.

وی با اشاره به ترجيح نقل بر عقل، در تفكر اسلامی گفت: البته آن‌جايی هم كه سخنان فلاسفه مسلمان مخالف با قرآن و سنت باشد، مورد تأييد ما نيست. اگر براهين فلاسفه مخالف با مسلمات دين باشد، اگر توانستيم، آن‌ها را تأويل می‌كنيم و اگر نتوانستيم، مسلما طرف دين را می‌گيريم و آن را مقدم می‌داريم. به هر حال اين چنين نيست كه همه سخنان فيلسوفان مسلمان را صددرصد تأييد ‌كنيم، اما با اين اوصاف، معمولا مسائل فلسفی ما با قرآن و سنت مخالفتی ندارند.

فيلسوف دليلی را قبول می‌كند كه مقدماتش برهانی باشند؛ يعنی بايد از جنس يقينيات باشند تا به نتيجه برسند. اگر مقدمات قياس، مقبولات، مشهورات و مسلمات باشند، هر چند به نوبه خود ارزشمند هستند، اما از نظر فيلسوف ارزش برهانی ندارند و شبيه به جدلند

احمدی در پاسخ به اين سؤال كه چرا ملاصدرا و بيشتر اتباع او، نظر آن‌چنان مساعدی به علم كلام اسلامی ندارند؟، گفت: اين مسئله را در كل به اين صورت قبول ندارم، اما در هر صورت چون فيلسوف مسلمان نسبت به متكلم مسلمان در شعاع وسيع‌تری كار می‌كند و چون متكلم مبانی خود را از مقبولات و مشهورات می‌گيرد و اين از نظر فيلسوف جدل است نه برهان، لذا فلاسفه ادله متكلمين را خيلی محكم و باپشتوانه نمی‌دانند.

وی خاطرنشان كرد: فيلسوف دليلی را قبول می‌كند كه مقدماتش برهانی باشند؛ يعنی بايد از جنس يقينيات باشند تا به نتيجه برسند. اگر مقدمات قياس، مقبولات، مشهورات و مسلمات باشند، هر چند به نوبه خود ارزشمند هستند، اما از نظر فيلسوف ارزش برهانی ندارند و شبيه به جدلند.

حجت‌الاسلام احمدی تأكيد كرد: لذا از اين جهت فلاسفه ادله متكلمين را خيلی محكم و باپشتوانه نمی‌دانند و دلايل برهانی را می‌پذيرند و آن‌ها را حجت می‌دانند. پس فلاسفه با مقولات و محتوای كلام متكلمين كه اسلامی‌اند، مشكلی ندارند، بلكه با شكل استدلال و شيوه اثبات مبانی آن‌ها مشكل دارند.